Gebouwde omgeving

De verduurzaming van de woningvoorraad gaat de goede kant op, maar gaat deze wel snel genoeg? In deze paragraaf bespreken we vier initiatieven die helpen om de verduur­zaming in de gebouwde omgeving te versnellen: alter­natieven voor bestaande bouw, proeftuinen voor aardgas­vrije wijken, de samenwerking met woningbouwcorporaties en aardgasloze nieuwbouwwijken. Zo helpen we gemeen­ten en woningbouwcorporaties om een keuze te maken.

Alternatieven voor bestaande bouw

Alle Nederlandse gemeenten moeten eind 2021 een transitievisie warmte opleveren. Deze geeft richting aan de wijkaanpak, met name omtrent alternatieven voor aardgas. Onze 25 gebiedsregisseurs en accountmanagers zijn betrokken bij de eerste gemeenten die met het ontwikkeltraject hiervan gestart zijn. Met het 'openingsbod' adviseren we gemeenten.

Om wijken te verwarmen, kunnen gemeenten kiezen voor een warmtenet, een volledig elektrische oplossing met warmtepompen of op termijn ook voor een duurzaam gas. Daar waar gemeenten nog geen keuze hebben gemaakt, is er voor particulieren en woningbouwcorporaties een hybride tussenoplossing. Een hybride warmtesysteem is niet volledig aardgasloos, maar het vermindert het aardgasgebruik al wel met zo’n 30 tot 40%.

Voor het uitvoeren van de gasverwijderingen in combinatie met elektraverzwaring coördineren we de complexe afstemming van werkzaamheden en kunnen we de klant beter en sneller helpen.

Proeftuinen Aardgasvrije Wijken

In het Stedin-verzorgingsgebied liggen 7 van de 27 proeftuinen voor aardgasvrije wijken. Elke wijk kent een eigen dynamiek en fase van planvorming. In de proeftuin in Sliedrecht-Oost gaan we voor het eerst investeren in een bestaande aardgasvrije wijk, in samenwerking met het warmtebedrijf, de gemeente en de woningcorporatie. In 2020 verwachten we een tweede tranche proefwijken waar we de lessen uit de eerste tranche inbrengen.

In gesprek met woningbouwcorporaties

De woningcorporatiesector is in het Klimaatakkoord aangewezen als startmotor van de energietransitie. Wij zien de verzoeken van woningcorporaties voor het verwijderen van gasaansluitingen dan ook toenemen. Daarom bouwen we de samenwerking met hen uit. In het voorjaar is gestart met twee bijeenkomsten over onze werkwijze en hoe wij onze plannen op elkaar kunnen afstemmen. In het najaar zijn we bij woningcorporaties op bezoek gegaan om met hen in gesprek te gaan over samenwerking. In 2020 organiseren we met meerdere woningcorporaties in ons verzorgingsgebied sessies over samenwerking.

Doorrekening van wijken

Het doel van het doorrekenen van het toekomstige energiesysteem van wijken en van het bezit van woningbouwcorporaties is om te leren welke scenario's het meest effectief zijn om de energietransitie mogelijk te maken. De eerste wijken hebben we handmatig doorgerekend. Op basis hiervan hebben we een methodiek gevonden waarmee we dit proces konden versnellen. We hebben in 2019 in totaal 2.500 wijken doorgerekend.

Samen schakelen/Innovatie
Openingsbod - alternatieven voor aardgas

Met het Openingsbod geven wij aan gemeenten advies over welk alternatief voor aardgas maatschappelijk wenselijk is in elk van de ruim 3.000 buurten in het verzorgingsgebied van Stedin en Enduris. Het Openingsbod is gericht op bestaande bouw en maakt gebruik van de drie belangrijkste bestaande Nederlandse energietransitiemodellen: Vesta van Planbureau voor de Leefomgeving, CEGOIA van CE Delft en ETM van Quintel Intelligence. Door de uitkomsten van deze drie modellen slim te combineren, komt er extra informatie vrij die op basis van één model niet boven water zou komen. Bijvoorbeeld hoe robuust de keuze voor een bepaald alternatief voor aardgas is. In maart 2019 is een eerste voorlopige versie van het Openingsbod gerealiseerd. Het doel daarvan was tweeledig: onderzoeken of het slaagt én of het aanslaat. Vanwege de positieve reacties leverden we eind 2019 Openingsbod 1.0 op waarmee Stedin in februari 2020 naar buiten treedt.

Aardgasloze nieuwbouwwijken

Sinds juli 2018 worden er geen vergunningen meer uitgegeven voor nieuwbouwprojecten met aardgas. Maar nieuwbouwprojecten waar voor juli 2018 een vergunning is aangevraagd, mochten nog wel mét aardgas gerealiseerd worden. Stedin heeft zich er met gemeenten hard voor gemaakt om ontwikkelaars te overtuigen toch zonder aardgas te bouwen. In 2018 door convenanten te sluiten met de meeste gemeenten in ons verzorgingsgebied en in 2019 door het intensiveren van de samenwerking met de gemeente Den Haag. Mede hierdoor waren in 2019 al vier van de vijf aanvragen voor nieuwbouwprojecten aardgasvrij. In het vierde kwartaal schommelde het percentage nieuwbouwprojecten aangevraagd rond de 90%. Stedin verwacht dat het aantal nieuwbouwhuizen dat zonder aardgas wordt gebouwd in 2020 snel verder groeit richting de 100%.

Aanvraag aardgasvrije nieuwbouwprojecten (in procenten)

Warmtenetten

Stedin Groep wil de energietransitie versnellen door actief te kijken naar verduurzaming van de warmtevoorziening in de gebouwde omgeving binnen haar verzorgingsgebied. Voor het aardgasvrij maken van de gebouwde omgeving is collectieve duurzame verwarming, naast elektrificatie, een alternatief. NetVerder B.V. (werkzaam in het 'niet-gereguleerde' segment) is daarom, vanuit het publieke belang, het afgelopen jaar doorgegaan met de ontwikkeling van een portfolio van projecten gericht op collectieve warmtesystemen. Meer hierover leest u in het hoofdstuk Niet-gereguleerde activiteiten.

Samen schakelen in de praktijk

Strategisch omgevingsmanagement is onlosmakelijk verbonden met de energietransitie. Wij willen zo vroeg mogelijk informatie met andere organisaties en stakeholders uitwisselen om plannen op elkaar af te stemmen. We doen dit bijvoorbeeld door data over onze netten openbaar te maken en door convenanten en overeenkomsten voor structurele samenwerking af te sluiten met gemeenten en andere partijen. Ook zijn er in 23 gemeenten Green Deals gesloten over aardgasvrij wonen, om per gemeente in ieder geval één wijk aardgasvrij te maken. Een mooie uitdaging is de rol van de netbeheerder en de wettelijke plicht om samen te werken met de omgeving bij werkzaamheden bij bijvoorbeeld nieuwe stations. Ook is het belangrijk dat wij een aandeel hebben in de omgevingsvisies van gemeenten. Samenwerking tussen de verschillende partijen wordt op dit gebied nog belangrijker.

Samen innoveren
100% Waterstofverwarming Rozenburg

Sinds juni 2019 wordt een appartementencomplex in het Rotterdamse Rozenburg verwarmd door 100%-waterstof-cv-ketels. Naast de al in 2018 aangekondigde ketels van Bekaert Heating en Remeha is op het laatste moment een derde ketel toegevoegd. Deze is ontwikkeld in opdracht van GasTerra. Het project voeren we uit met onze partners DNV GL, gemeente Rotterdam en woningstichting Ressort Wonen.

Het demonstratieproject is zowel nationaal als internationaal uniek, zeker omdat de ter plekke geproduceerde groene waterstof via een bestaande niet-aangepaste aardgasleiding van Stedin wordt getransporteerd. De interesse uit binnen- en buitenland is dan ook groot. In Rozenburg laat Stedin zien dat een van de puzzelstukjes van de energietransitie – te weten waterstof – dichterbij is dan menigeen denkt. Technisch kan het nu al en dit project laat zien dat waterstof een alternatief is dat aandacht verdient in analyses. Daarnaast is het project in Rozenburg een opmaat naar een groter project: vanaf 2025 gaan we in Stad aan Haringvliet 550 bestaande woningen verwarmen met 100% waterstof. Daarvoor maken we gebruik van het gasnet van Stedin dat daar al aanwezig is.

In Hendrik-Ido-Ambacht wordt een viertal wooncomplexen (Ijdenhove en de Van Assendelftgaarde) grootschalig gerenoveerd en verduurzaamd. Alle 197 woningen worden ’full electric‘. Monteur Joop Korf en zijn collega's van Stedin zorgen ervoor dat deze woningen van het aardgas af gaan. De heer Goedgebuur is één van de bewoners van het complex.