Verduurzaming industrie

Studie implicaties energietransitie elektriciteitsnet

Het is zeker dat de energietransitie leidt tot een grotere vraag naar (hernieuwbare) elektriciteit door de industrie in Rotterdam. Samen met TenneT en het Havenbedrijf Rotterdam (HbR) hebben wij een studie gedaan naar de exacte implicaties van de energietransitie voor het elektriciteitsnet in het havengebied. In een eerdere studie van het Wuppertal Instituut wordt een groei van de vraag geschetst met een factor twee tot vier. Die elektriciteit is vooral nodig om industriële processen te elektrificeren, om groene waterstof te maken en voor de toename van elektrificatie van transport.

Het elektriciteitsnet in de haven moet daarom de komende decennia worden verzwaard. De fysieke ruimte daarvoor is zowel boven- als ondergronds beperkt. Bovendien leidt de huidige werkwijze, bepaald door de bestaande wet- en regelgeving, tot hogere maatschappelijke kosten en langere doorlooptijden. Het is beter als we de verzwaring van het elektriciteitsnet meer vanuit een langetermijnvisie aanpakken.

De 'Studie implicaties energietransitie elektriciteitsnet' bevat drie aanbevelingen om te zorgen dat de noodzakelijke verzwaring van het net tijdig en tegen zo laag mogelijke kosten plaatsvindt:

1. Aanpassing van wet- en regelgeving om vanuit een langetermijnvisie (2050) infrastructuur te kunnen realiseren. Dit in plaats van steeds op basis van individuele vragen van bedrijven te handelen. Dit zorgt voor lagere totale kosten (het voorkómen van het leggen van parallelle kabels), kortere doorlooptijden en het minimaliseren van fysieke bottlenecks. De ruimte in het havengebied is immers beperkt.
2. Regie vanuit het Ministerie van EZK om direct aan de kust locaties aan te wijzen voor het grootschalig omzetten van elektriciteit (wind van zee) in waterstof. Dit is een belangrijke grondstof voor de verduurzaming van de industrie. Transport van waterstof vergt namelijk veel minder ruimte en lagere investeringen dan transport van elektriciteit.
3. Nu fysieke ruimte reserveren voor toekomstige elektriciteitsinfrastructuur. Zo kunnen we stapsgewijs een robuust en toekomstbestendig elektriciteitsnet uitrollen.

Werkgroep infrastructuur Haven Industrieel Cluster (HIC) Rotterdam

In het Haven Industrieel Complex (HIC) Rotterdam komen veel systemen samen die allemaal een transitie doormaken. Denk aan energie en grondstoffen voor de industrie, maar ook aan transport over land en water.

Op basis van de huidige inzichten verwachten we dat tot 2030 circa 1,5 miljard euro aan investeringen nodig zijn in bijvoorbeeld transport van elektriciteit, CO₂, waterstof, stoom en restwarmte. Het is echter nog niet duidelijk welke technologiekeuzes de industrie gaat maken. Of wanneer. Dus nu al nieuwe infra­structuren ontwikkelen is lastig. Tegelijkertijd duurt het vrij lang om complexe infrastructuren te realiseren. Zo kan er een mismatch ontstaan tussen vraag en aanbod. Daarom zijn netwerkbedrijven samen met industriële partijen en andere relevante partners op zoek naar nieuwe samenwerkingsvormen.

Als eerste stap is de Werkgroep Infrastructuur Haven Industrieel Cluster (HIC) Rotterdam opgericht, met als doel kennisdeling en -ontwikkeling. Deze werkgroep is voortgekomen uit de regiotafel Industrie Rotterdam Moerdijk en wordt voorgezeten door het Havenbedrijf Rotterdam en Stedin. Overig deelnemers zijn Deltalinqs, TenneT, Gasunie, Provincie Zuid-Holland, Gemeente Rotterdam en Institute for Sustainable Process Technology (ISPT).

Een voorbeeld van kennisontwikkeling en –deling is de Studie 'Een haven vol nieuwe energie' waarin partijensamen de effecten van de transitie op het elektriciteitsnet onderzoeken.

De projecten van de Werkgroep:

• Model Adaptieve Investeringsstrategieën - Fase 1: Windmaster; Fase 2: Gridmaster. Dit project heeft als doel een model te ontwikkelen waarmee we beter inzicht krijgen in mogelijke transitiepaden, de benodigde infrastructuur en de investeringsstrategieën.
• Energiemix Studie. In het Energiemix-project brengen we de potentiële veranderingen in kaart van het energie- en grondstoffensysteem van circa 30 bedrijven in het HIC. De studie is in Q1 2020 klaar.

Andere projecten zijn:

• HydroHub Innovatieprogramma. Hierin onderzoeken industrie, havenbedrijven, netwerkbeheerders en andere kennispartijen de potentie van verschillende waterstof leveringsketens. 
• Taskforce Infrastructuur Klimaatakkoord Industrie (TIKI) adviseert de minister over voorwaarden voor het realiseren van de benodigde infrastructuren voor de transitie van de industrie. In oktober 2019 is onze CEO Marc van der Linden door minister Eric Wiebes (EZK) aangesteld als lid van de adviesraad van deze Taskforce.