Slimme netten, datatechnologie en innovatie

Om onze netten slim te kunnen besturen, plaatsen we slimme sensoren. Deze stellen ons in staat om op afstand metingen uit te voeren en – afhankelijk van de specifieke sensor – op afstand of zelfstandig te schakelen.

Laagspanning - de slimme meter

Op het laagspanningsnet worden van oudsher geen metingen uitgevoerd om de kwaliteit en capaciteit te bewa­ken. Doordat consumenten steeds vaker zelf elektriciteit opwekken verandert het gebruik van het laagspanningsnet. Meer inzicht is daarom noodzakelijk. De slimme meter, die nu in 82,4% van de huishoudens in ons werkgebied is geplaatst, begint hier een belangrijke rol in te spelen. In 2021 hebben de regionale netbeheerders voor het gebruik van data een Gedragscode opgesteld. Die stelt dat we de slimme meter mogen inzetten om spanningskwaliteit te monitoren. Een capaciteitstekort uit zich in laag­spannings­netten door een te hoge of een te lage spanning. Met de slimme meter kunnen we tot op aansluitingniveau controleren of we voldoen aan de spanningsgrenzen uit de Netcode. In 2021 hebben we ook een start gemaakt met storingslokalisatie door slimme meters. Door van een afstand te bepalen welke klanten getroffen zijn, kunnen we de juiste monteur op pad sturen en tijdig opschalen.

Beschikbaarheid slimme meter data

Door nieuwe wetgeving moeten we data nu voor 24 maanden opslaan. Het uitlezen van data via slimme meters is met 40% toegenomen door het opvragen van standen voor de opbouw van gegevens. Voorheen werden alleen standen opgevraagd naar aanleiding van een verzoek van een energieleverancier. Ondanks deze toename blijven we in staat om op een vei­lige, betrouwbare en efficiënte manier slimme-meterdata beschikbaar te stellen aan marktpartijen. Ook hebben we het plaatsingsproces van de slimme meter tijdens de installatie op locatie verbeterd. Tijdens het plaatsen kan een monteur meteen controleren of de meter daadwerkelijk communiceert. Door deze nieuwe werkwijze is de uitval van meters na plaatsing met 2% gedaald.

Aan de privacy en security van de slimme meter­infra­structuur worden hoge eisen gesteld. Tweejaarlijks vindt voor alle netbeheerders een uitvoerige externe audit plaats en wordt getoetst of de privacy en security aan de vereiste kwaliteitscriteria voldoet. In 2021 is deze audit weer uitgevoerd. Op basis van de uitkomsten wordt waar nodig bijgestuurd.

Doorontwikkeling slimme meters

Een aantal generaties slimme meters is vanaf 2025 aan vervanging toe. Samen met de andere netbeheerders in Nederland bepalen we aan welke eisen de volgende generatie meters moet voldoen.

Aanbieden en plaatsen resterende slimme meters: Nieuwe opdracht ministerie van EZK

Het vorige kabinet heeft in het regeerakkoord afgesproken de salderingsregeling af te bouwen. Hiervoor is een wetsvoorstel voorbereid dat controversieel is verklaard na de val van het kabinet. De wet wordt weer in behandeling genomen nu er een nieuw kabinet is. Tot de ingang van de wet hebben we een nieuwe opdracht gekregen van het ministerie van EZK voor het aanbieden en plaatsen van een slimme meter bij de 416.251 klanten in ons werkgebied waar nog geen slimme meter hangt. Door het ontbreken van de wet en de bijbehorende handhavingsmogelijkheid door Agentschap Telecom is het lastiger om de consument te bewegen een slimme meter te laten plaatsen. Met EZK zijn we intensief in gesprek om de impact van de vertraagde wetgeving op onze organisatie (mensen en meters) te bepalen.

Uitfaseren Toonfrequent signaal

Op 1 juli 2021 stopten de regionale netbeheerders met het uitzenden van de Toonfrequent (TF)-signalen. De zend­systemen die de TF-signalen uitsturen zijn sterk verouderd en aan vervanging toe. Er zijn modernere technieken waar we gebruik van kunnen maken, zoals de slimme meter. Via de TF-signalen schakelde de traditionele elektriciteitsmeter tussen piek- en daltarief en werd de openbare verlichting aan- en uitgezet. Daarnaast waren er bepaalde elektrische boilers die schakelden met TF. Stedin stopte het TF-signaal voor de tariefschakeling in fases: tussen 1 juli en 1 november 2021. Zonder slimme meter kun je nu geen gebruik meer maken van het piek- en daltarief. Stedin heeft haar klanten hierover geïnformeerd. Een deel van deze klanten hebben we per abuis een verkeerde brief gestuurd. Deze fout hebben we gecorrigeerd en we betreuren het dat deze groep klanten in eerste instantie foutieve informatie heeft ontvangen.

Connectiviteit voor het uitlezen van slimme meters

In 2021 hebben we 17.089 nieuwe slimme LTE-meters geplaatst. Deze communiceren nu nog via het GPRS-signaal maar schakelen naar verwachting in 2022 om naar de LTE-communicatie technologie. Deze LTE-meters komen in plaats van de slimme meters die via GPRS communiceren. De GPRS 2G-technologie wordt immers binnen een aantal jaren uit­ge­faseerd. De onderhandelingen met de telecomproviders over het gebruik van het GPRS-netwerk lopen door, in samen­werking met andere netbeheerders. De LTE-meters worden geplaatst op plekken waar het CDMA-netwerk minder dekking heeft. Door voor meerdere communi­catie­technieken te kiezen, verbetert onze datadienstverlening.

In 2022 herverdeelt het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) de 450Mhz-frequentieband. Deze band gebruiken Stedin, Alliander en Westland Infra voor de verbinding van ongeveer de helft van de slimme meters met CDMA-technologie. EZK wil de band splitsen in twee delen: het ene deel is voor netbeheerders voor de bestaande CDMA-meters. Het tweede deel wordt herverdeeld door EZK. Hiermee is de continuïteit van de bestaande CDMA-meters geborgd. Stedin bereidt zich samen met Alliander voor op deze herverdeling.

Middenspanning

Beschikbare netinformatie inzetten voor de energietransitie

Als system operator moeten we actueel inzicht hebben in de kwaliteit en capaciteit van het distributienet. De energie­transitie maakt immers dat wij onze netten snel moeten kunnen doorrekenen om bijvoorbeeld tijdig en gericht te kunnen verzwaren. Daarom plaatsen we slimme sensoren in onze netten zoals de Smart Grid Terminals en vanaf volgend jaar de opvolger hiervan de DA-box. Voor de DA-box is de aanbesteding afgerond. In 2022 starten we met het plaatsen van de eerste DA-boxen. In 2023 rollen we ze in grotere volumes uit.

Hoogspanning

De belangrijkste onderdelen van transport- en distri­butie­stations zijn uitgerust met slimme apparatuur die de essentiële componenten beveiligt, de conditie van het onderstation op afstand monitort en (het onderstation) op afstand bedient. Elk jaar voeren we vijftien tot twintig grote stationsautomatiseringsprojecten uit.

Stedin Telecom Netwerk

Vanaf oktober 2018 neemt Stedin stapsgewijs in het hele Stedin-gebied een nieuw glasvezelnetwerk (Stedin Telecom Netwerk) in gebruik. Dit moderne telecomnetwerk legt een dataverbinding naar alle automatiseringssystemen in transportstations en de grotere midden­spanning­ver­deel­stations in ons gebied. Hiermee krijgen we beter zicht op de werking van het energienet en leggen we het fundament voor het slimmer besturen ervan. Inmiddels hebben we dit volledig gerealiseerd in Den Haag en in grote delen van Rotter­dam, Dordrecht en Utrecht. In de loop van 2022 ronden we dit project af.

IT-strategie

In 2021 hebben we een aantal kernsystemen opgewaardeerd. Daarmee leveren we een bijdrage aan onze strategische initiatieven. Om als system operator te werken, hebben we bijvoorbeeld de 'Forecastmanager' geïmplementeerd. Die verhoogt het voorspellend inzicht in de energiestromen. Klantgericht werken is eenvoudiger nu we alle klant­informatie in één systeem vastleggen en zicht hebben op de status van producten en diensten. Ook hebben we het fundament gelegd voor een verdere versimpeling en automatisering van bedrijfsprocessen en innovatievere gebruikservaringen via apps. Tot slot hebben we ons IT-landschap wendbaarder gemaakt door steeds meer met Application Programming Interfaces (API's) te werken. API's zorgen ervoor dat systemen en applicaties met elkaar kunnen communiceren.

Datagovernance

Om te voldoen aan de eisen voor de ISO-27001 certificering is een nieuw data- en documentclassificatiebeleid ingevoerd. Medewerkers hebben een e-learning gevolgd en een toets afgelegd. Classificatie wordt ook standaard afgedwongen in de Microsoft365-producten. Hierdoor kan vertrouwelijke informatie beter beschermd worden.

Om data beter vindbaar te maken - een randvoorwaarde om meer waarde uit data te halen - investeren we in het vastleggen van metadata. Dit jaar zijn de belangrijkste strategische en wettelijk verplichte rapportages opgenomen in het metadata systeem. Hierbij is de route die data aflegt van bronsysteem tot rapportage vastgelegd. Ook zijn definities en verantwoordelijkheden beschreven. Dit ondersteunt de eigenaren van de rapportages bij het waarborgen van de kwaliteit van de rapportages.