Betrouwbare netten

Het werk in de storingsketen is in 2020, ondanks Covid-19, grotendeels doorgegaan. Met veiligheid hoog in het vaandel en een proactieve aanpak gingen onze vakmensen buiten en bij mensen thuis aan de slag - soms ook bij klanten met een coronabesmetting of verdenking ervan.

In 2020 hebben klanten gemiddeld 25,73 minuten geen elektriciteit gehad. Dit is een verslechtering ten opzichte van vorig jaar, en bijna 9 minuten boven target. De verslechtering is nagenoeg geheel te wijten aan een complexe en langdurige storing in Den Haag in augustus 2020. Zonder deze storing zouden klanten gemiddeld 19,12 minuten zonder elektriciteit hebben gezeten.

Voor gas is de uitvalduur 26,4 seconden. Onze target was 30 seconden. Dit is een significante verbetering ten opzichte van vorig jaar.

Jaarlijkse uitvalduur elektriciteit (in minuten)

De gemiddelde uitvalduur elektriciteit en gas in Nederland wordt na de publicatiedatum van dit jaarverslag bekend. Wij publiceren deze Nederlandse gemiddelden op onze website zodra deze cijfers bekend zijn.

Oorzaken uitvalduur elektriciteit (in procenten)

Jaarlijkse uitvalduur gas (in seconden)

Oorzaken uitvalduur gas (in procenten)

Leveringsbetrouwbaarheid (in procenten)

Een storingsmonteur aan het werk bij een klant met Covid-19

De oorzaken en het voorkomen van storingen

De materialen in ons elektriciteits- en gasnet willen wij zo lang mogelijk kunnen gebruiken. Zo willen we de maat­schappelijke kosten voor de energievoorziening zo laag mogelijk houden. Veiligheid en betrouwbaarheid staan daarbij uiteraard voorop. In deze paragraaf gaan we in op de oorzaken van storingen in 2020; de meest impactvolle zijn er uitgelicht. Ook vertellen we hoe we storingen zo goed en slim mogelijk voorkomen door onderhoud en vervanging.

Veroudering netten

De gemiddelde leeftijd van het Stedin-net neemt toe. Want met risicogebaseerd vervangen nutten we de technische levensduur uit en vervangen we alleen datgene wat echt nodig is. Afgelopen jaren heeft Stedin relatief weinig storingen gehad. Dit jaar hebben we door een uitzonderlijk incident toch meer storingsminuten. Ons streven is om de veiligheid en kwaliteit van de huidige netten te behouden. Daarom moeten we blijven investeren. En niet alleen door delen van de energieinfrastructuur te vervangen, maar juist ook door deze te verslimmen. Zodat we met de data die dit genereert nog gerichter onze vervangingsinvesteringen kunnen bepalen. Stedin heeft in 2020 bijvoorbeeld 1.600 Smart Grid Terminals (slimme sensoren) geplaatst in 800 stations.

Graafwerkzaamheden

Graafwerkzaamheden zijn vaak de oorzaak van storingen. We zien al een paar jaar het aantal graafwerkzaamheden toenemen; dit jaar met 13,5% (2019 11%). Deze toename levert ook meer schade op en dus meer daaraan gerelateerde storingen. De groei van graafwerkzaamheden zit voor een deel in de groei van bouwactiviteiten in ons werkgebied. Ongeveer een kwart van de graafschade werd veroorzaakt door glasvezelwerkzaamheden.

Om vermijdbare graafschades te voorkomen is de zogenoemde CROW 500 richtlijn opgesteld. Deze wordt nog steeds onvoldoende nageleefd. Het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat en de toezichthouder Agentschap Telecom geven partijen tot 1 januari 2022 de tijd om te voldoen aan de richtlijnen. Het Kabel en Leiding Overleg, waar alle netbeheerders bij aangesloten zijn, is een programma gestart om daarvoor zorg te dragen.

De campagne 'Veilig graven' die we samen met de andere netbeheerders in 2019 hebben gelanceerd, is in 2020 voort­gezet. De campagne had een positief effect: in het voor­jaar zagen we een daling van ruim 10% van graafschades bij particulieren. Daarnaast hebben Liander, Stedin en Enexis in 2020 een overeenkomst getekend met KPN NetwerkNL om samen graafschade te voorkomen bij de aanleg van het glasvezelnet.

Storing met grote impact in 2020

Bij een storing in Den Haag hadden in augustus 37.000 klanten geen spanning. In het hoofdverdeelstation aan het De Constant Rebecqueplein ontstond kortsluiting. Deze is veroorzaakt door een defecte doorvoerisolator in het plafond tussen de tweede en derde verdieping van het station. Door de kortsluiting trad de automatische beveiliging van het station in werking en werd het volledige station span­nings­loos. Het geraakte gebied besloeg het centrum en de westkant van Den Haag. De storing ontstond in de ochtend. Een klein deel van de klanten in het centrum werden na het middaguur weer van spanning voorzien, door omscha­ke­lingen in het net. Voor de rest van het herstel moesten medewerkers in het bewuste hoofdverdeelstation zijn. Vanwege rookontwikkeling kon dat pas nadat de brand­weer het pand had geventileerd en vrijgegeven. Eenmaal binnen bleek de hoogspanningsrail beschadigd. Uit veiligheids­overwegingen is ervoor gekozen de spanning er niet weer op te zetten, maar eerst de rail goed schoon te maken en te meten. Rond 18.30 uur werd de rail goed bevonden en weer in bedrijf genomen. Uiteindelijk hadden de laatste klanten rond 19.00 uur weer spanning. Alle getroffen klanten die langer dan vier uur zonder stroom zaten, krijgen van ons een compensatie voor de stroom­­sto­­ring. Het gaat hierbij om een bedrag van zo'n € 1,6 miljoen.

Onderhoud en vervanging

Slim, risicogebaseerd onderhoud

Datagedreven risico­gebaseerd onderhoud is in een hogere versnelling gezet. Hierbij zetten we data in om te bepalen waar onderhoud echt nodig is en waar niet en welke assets aan vervanging toe zijn. Dit levert naast een kwaliteits­­ver­be­tering ook significante jaarlijkse aan het net gerelateerde be­spa­ring­en op en het verhoogt de veiligheid. Ook is met minder inspanning meer informatie beschikbaar. Verder kunnen de uitkomsten van de diverse modellen beter gevisualiseerd worden in ons geografisch informatiesysteem. Dit maakt de informatie breed toegankelijk binnen Stedin.

Versneld vervangen grijs gietijzeren leidingen

Naar aanleiding van een gasexplosie in Den Haag in 2019 heeft het SodM onderzoek en aanbevelingen gedaan. SodM riep op om het bestaande saneringsprogramma voor grijs gietijzeren gasleidingen en asbestcement door de netbe­heerders te versnellen. Stedin heeft de deadline voor het versneld vervangen van grijs gietijzeren leidingen vervroegd van 2030 naar 2028. Voor 2020 was het vervangen van 150km grijs gietijzeren leidingen gepland. Door de impact van Covid-19 is minder gerealiseerd, namelijk 139 km. De achterstand wordt in 2021 ingehaald en heeft geen impact op de gestelde deadline. Ook worden alle kilometers grijs gietijzeren leidingen nu jaarlijks nagelopen op mogelijke lekken.

Vervanging Dwergeindsluitingen

Elk jaar analyseren we storingsontwikkelingen. Dit kan leiden tot aanpassingen in onderhoudsbeleid en/of andere keuzes voor investeringen in onze netten. Hierbij werken onze mensen in de uitvoering samen met onze analisten. Een voorbeeld hiervan is het vervangen van de zogenoemde dwergeindsluitingen, een specifieke eindsluiting veelvuldig toegepast in het Delfland-gebied. Er zit vet in als isolatie­middel, bij lekkage kan er kortsluiting ontstaan. In de uitvoering werd al waargenomen dat hier relatief veel storingen door ontstonden, en werd er aangedrongen de vervanging hiervan te onderzoeken. Door herhaalde storingen krijgt dit nu inderdaad prioriteit. We zijn nu 135 eind­sluitingen aan het vervangen. Dit moet leiden tot minder storingen in middenspanningsruimtes, die grote schade kunnen veroorzaken.

Hoogspanningsprojecten

Stedin is betrokken bij een aantal grote projecten rond hoogspanning. Er zijn meer zonneparken aangesloten en hoogspanningsstations aangepast om de decentraal opgewekte energie te kunnen transporteren. Ook zijn wij bijvoorbeeld gestart met de voorbereidingen die noodzakelijk zijn voor de aansluiting van CO2-reductie door opslag onder de Noordzee (Porthos). Een ander groot project is de reconstructie van een dijkverzwaringsprogramma in de Krimpenerwaard. Om de belangen van het Hoog­heem­raadschap, Oasen, Stedin en de gemeente goed op elkaar af te stemmen, hebben we een samenwerkings­overeenkomst gesloten. In 2020 zijn grote stappen gemaakt voor omgevingsmanagement en de voorbereiding op de aanbesteding.

Investeringen in onze netten

Vanaf 2017 is ons investeringsniveau jaar op jaar gestegen. In 2020 investeerden we in totaal € 620 miljoen waarvan € 613 miljoen in onze gereguleerde netten. De totale investeringen waren daarmee € 26 miljoen lager dan in 2019 en 93% van wat was gepland voor 2020. De afvlakking van de groei in 2020 is met name het gevolg van de coronacrisis. Deze had een negatieve impact op de geplande netgedreven investeringen en op onze investeringen in slimme meters.

In het kader van het 5-jarig efficiencyprogramma hebben we in 2020, door onder andere efficiënter te werken en meer risicogebaseerd te investeren, een besparing gerealiseerd van ruim € 10 miljoen naast € 3 miljoen eenmalige besparingen.

Klantgedreven investeringen

De klantgedreven investeringen in 2020 waren € 272 miljoen, dat is € 12 miljoen hoger dan begroot en € 18 miljoen hoger dan in 2019. Dit zijn de investeringen die we doen op verzoek van klanten. Op alle terreinen waren de investering onver­min­derd hoog, zoals het hoge volume nieuwbouw, de groei op het vlak van verduurzaming (laadpaalaansluitingen, zonneparken etc.) en de toename qua reconstructies vanuit overheden. Wij verwachten dat de klantgedreven investeringen de komende jaren substantieel blijven en dat die steeds meer gedreven worden door het tempo van de energietransitie. Daarnaast is er meer maatschappelijke en economische onzekerheid ontstaan als gevolg van Covid-19. Dit alles maakt het plannen en bijsturen van investeringen uitdagender en nog belangrijker dan voorheen.

Netgedreven investeringen

In 2020 hebben we €276 miljoen netgedreven inves­­te­ring­en gedaan. Dat is € 39 miljoen lager dan begroot en € 18 miljoen hoger dan in 2019. De geplande netgedreven investeringen liepen vertraging op als gevolg van Covid-19. Netgedreven investeringen zijn de investeringen die worden gedaan om de capaciteit en kwaliteit van het huidige net te borgen en verbeteren.

Op het gebied van gasvervangingen zijn er desondanks meer dan 21.968 primaire gasaansluitingen (doelstelling: 23.000 stuks), 97 NEN1059 meetstations (doelstelling: 117 stuks) en ruim 139 kilometer gietijzeren leidingen vervangen (doelstelling 150 km. leidingen).

Voor elektra-vervangingen hebben we onze doelstelling deels gerealiseerd door het vervangen van 76 COQ/MIPAK-stations (doelstelling: 86). Bij saneringswerkzaamheden bij klanten thuis was er sprake van vertraging als gevolg van Covid-19. Daarnaast hebben we proactief investeringen uitgesteld omdat de klantvraag zich anders manifesteert en naar verwachting pas later in de tijd impact heeft op ons netwerk.

Slimme meters

Onze investeringen in slimme meters waren in 2020 € 48 miljoen, dat is € 19 miljoen lager dan begroot. Bij de slimme meters zagen we de meest directe impact van Covid-19 doordat we al in een vroeg stadium werkzaamheden bij klanten neerlegden. De langetermijndoelstelling van 80% verslimming in 2020 is in een deel van ons verzorgingsgebied toch gehaald. De verwachting is dat we in de eerste helft van 2021 het gehele verzorgingsgebied voor meer dan 80% hebben voorzien van een slimme meter. Meer hierover leest u in 'Hoge kwaliteit van producten en diensten'.

Overige activa

De overige investeringen waren in 2020 € 24 miljoen en zijn met € 35 miljoen afgenomen ten opzichte van 2019. Dat verschil is toe te schrijven aan de substantiële investering in ons pand aan de Nijverheidsweg in Utrecht in 2019 op basis van ons strategisch vastgoedplan. In 2020 is wel beperkt meer geïnvesteerd in de aanleg van het Stedin Telecomnetwerk.

Investeringsplan

Dit jaar hebben alle netbeheerders voor het eerst een investeringsplan opgesteld. Dit dient ter vervanging van de Kwaliteits- en Capaciteitsdocumenten die tot nu toe elke twee jaar werden gemaakt voor de Autoriteit Consument en Markt (ACM). In het Investeringsplan 2020 – 2022 staan de uitbreidings- en vervangingsinvesteringen voor de elektrici­teits- en gasnetten. Het investeringsplan beschrijft hoe wij de komende 3 jaar zorgen voor voldoende capaciteit voor het transport van elektriciteit en gas en hoe dit transport veilig gebeurt. Het plan was 4 weken lang in te zien voor consul­ta­tie. Zo kon op de voorgenomen investeringen gereageerd worden. De consultatie ging op de volgende wijze:

• Publicatie op de website met de mogelijkheid tot het indienen van zienswijzen;
• Dialoog met vijf gemeenten (Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Dordrecht en Zoetermeer);
• Actief informeren van de overige gemeenten over de publicatie van het investeringsplan;
• Dialoog met landelijke stakeholders in Netbeheer Nederland-verband voor nadere toelichting op het doel van de investeringsplannen. Dit gebeurde met bijvoorbeeld VEMW (het kenniscentrum en belangenbehartiger voor de zakelijke energie- en watergebruikers in Nederland), het Interprovinciaal Overleg, de Vereniging Nederlandse Gemeenten, Holland Solar, de Nederlandse WindEnergie Associatie en de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie;
• Het Investeringsplan 2020-2022 is ingebracht in de RES Zeeland (belangrijkste stakeholders);
• Ook is een selectie van klanten van Enduris benaderd.

In totaal zijn er 8 zienswijzen ingediend bij Stedin en 4 bij Enduris. De ingediende zienswijzen uit de consultatie en onze reactie hierop zijn toegevoegd aan het investeringsplan. Ook is het plan ingediend bij de Autoriteit Consument & Markt (ACM). Na toetsing door de ACM is het definitieve investeringsplan vastgesteld en dat is op 1 oktober 2020 gepubliceerd.

In het verzorgingsgebied van Stedin waren niet alle regionale energietransitieplannen beschikbaar voor het investeringsplan 2020-2022. Daarom is voor dit investeringsplan gebruik gemaakt van erkende landelijke en regionale beschikbare bronnen, zoals doorrekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), SDE+ aanvragen en publieke en private projectontwikkelingen.

Belangrijkste investeringsresulaten

De meest opvallende investeringen in het Stedin- en Enduris-gebied in 2020 zijn gedaan voor het maximaal benutten van netcapaciteit of het verzwaren van het net. We lichten deze investeringen toe in het hoofdstuk: 'Energietransitie mogelijk maken'. Het gaat hier om drie projecten: de voorinvestering in een hoofdverdeelstation in Borsele, Station Europoort in Rotterdam en de uitbreiding van vijf transformatorstations in Zoetermeer.

Om draagvlak te houden in de samenleving voor de forse opgaaf in de energietransitie ligt er een grote uitdaging voor de netbeheerders om steeds transparanter te worden en om toekomstige elektriciteitsstations of netverzwaringen uit te voeren. De kaarten op de volgende pagina's van Utrecht, Zeeland en Zuid-Holland geven de geplande investeringen in elektriciteit weer voor stations en verbindingen (>25 kV) die in de periode 2020 – 2022 worden uitgevoerd of opgestart. Het verwachte jaartal waarop het project klaar moet staan, wordt per project aangegeven. De kaarten richten zich op uitbreiding van het net.

Geplande investeringen in elektriciteit voor stations en verbindingen (>25 kV) uitgevoerd of opgestart in 2020 – 2022