Technische oplossingen
Met technische maatregelen proberen we meer capaciteit uit de bestaande infrastructuur te halen. Dat kan bijvoorbeeld door apparatuur zwaarder te belasten waar dat veilig kan, de storingsreserve los te laten of door zowel zon- als windopwek aan te sluiten op één aansluiting: een soort van carpooling dus, maar dan voor stroom.
De ‘spitsstrook’ op
Vaak is het elektriciteitsnet uitgerust met een storingsreserve. Als een stroomkabel kapot gaat, hebben we een reservekabel die we inzetten om zo de storing aan de originele stroomkabel veilig en snel te verhelpen. Deze storingsreserve wordt ook wel de ’spitsstrook’ van het energienet genoemd. Hiermee voorkomen of beperken we de duur van een onderbreking in grote gebieden door het energietransport om te leiden bij storing of onderhoud.
De stap die we nu in sommige gebieden zetten, is dat we de spitsstrook óók gebruiken als er geen storing is. Daarmee creëren we extra transportcapaciteit; met name voor duurzame opwek van energie door zon- en windparken. Als er een storing optreedt, hebben we dan alleen geen ‘reserve’ meer. Daarom hebben we afspraken gemaakt met de zon- en windparken die gebruik maken van de spitsstrook. In geval van storing mogen we hen tijdelijk afschakelen of het beschikbare vermogen tijdelijk (deels) terugregelen. Dit noemen we opweksturing. Om dat op afstand te kunnen doen hebben we een stuurbox ontwikkeld. Met een stuurbox sturen we opwekvermogen (van de zon- en windparken) en kunnen we deze grote opwekkers tijdelijk afremmen in hun productie. In 2023 zijn de eerste veldtesten uitgevoerd en in 2024 gaan we door met het uitwerken van deze oplossing. Meer over deze oplossing leest u op onze website.
Cable pooling
Bij cable pooling sluiten we zowel zon- als windopwek aan op één aansluiting. Hierdoor kunnen we beter gebruik maken van de elektriciteitskabel, omdat het doorgaans niet waait als de zon schijnt en vice versa. De totale capaciteit van een aansluiting bij opwekinstallaties wordt maar beperkt benut. Toch moet de aansluiting piekbelasting aankunnen. Bij cable pooling regelen de klanten op piekmomenten, als het bijvoorbeeld toch waait én tegelijkertijd de zon schijnt, zelf de opwek van het zonne- of windpark terug zodat de elektriciteitskabel niet overbelast wordt. Met deze oplossing verhogen we het rendement op een aansluiting, er zijn minder aansluitingen nodig en we kunnen meer opwekvermogen kwijt op het net.
Cable pooling biedt eigenlijk alleen maar voordelen voor de klant omdat hij direct kan worden aangesloten. Én het is mooi voor Stedin. Als we cable pooling toepassen op slechts 1% van onze grootverbruikklanten (ongeveer 200) besparen we – volgens de meest voorzichtige berekeningen – al gauw een jaar aan graafwerkzaamheden. Cable pooling heeft dus veel potentie.
Extra capaciteit door cable pooling
In 2023 hebben we drie cable poolingprojecten in Zeeland gerealiseerd: op de provinciegrens bij Woensdrecht, in Borssele en in Koegorspolder bij Terneuzen (zie kader). In totaal hebben wij hierdoor ruim 80MWp extra aan kunnen sluiten op bestaande aansluitingen.
Cable pooling in Koegorspolder
In de Koegorspolder in Zeeland loopt een test met de cable pooling. Daar heeft een windmolenpark capaciteitsruimte en hebben we een batterij van een tweede klant op dezelfde kabel aangesloten. Als het veel waait, wekken de windmolens veel stroom op en is het voor de batterij-exploitant hét moment om in te kopen, omdat stroom dan goedkoop is. Het ‘overschot’ aan stroom op de kabel wordt dan lokaal afgenomen voordat het ons net belast. Als het niet waait, is het voor de klant met de batterij juist interessant om stroom te leveren aan het net, omdat het dan meer opbrengt. Juist op dat moment is er ruimte op de aansluiting omdat het windmolenpark de aansluiting niet belast. Een win-win dus.
Deze pilot maakt gebruik van de voorgestelde verruiming van cable pooling op de bestaande Elektriciteitswet. Hierdoor kunnen wij zon, wind, én opslag op één aansluiting combineren. In de Eerste Kamer wordt hier op 13 februari over gestemd. Samen met Netbeheer Nederland hebben we in de Tweede Kamer gepleit om een verdere verruiming van cable pooling op te nemen in de nieuwe Energiewet, om ook combinaties met verbruik mogelijk te maken.
Inzet batterijen
Batterijen zijn belangrijk in de energietransitie en bieden een mogelijkheid om optimaal gebruik te maken van ons net. In 2023 zijn ongeveer 65 aanvragen voor batterijen binnengekomen met een totaal vermogen van 1.300 MW, bovenop de 50 aanvragen van totaal 900 MW uit 2022. Deze opgave is enorm en het is voor Stedin niet mogelijk om deze vermogens zomaar in te passen. We sluiten alleen batterijen aan als het past en als batterij exploitanten afspraken willen maken over het netneutraal inzetten van batterijen. Dus alleen als ze meewerken om de overvolle netten te ontlasten.
