Bouwen

Ook in 2023 hebben we volop geïnvesteerd om meer netcapaciteit te creëren. We zetten alles op alles om congestie te voorkomen of zo snel mogelijk op te lossen. Dat doen we bijvoorbeeld door sneller te bouwen. In 2023 hebben we in totaal € 832 miljoen geïnvesteerd, € 120 miljoen meer dan in 2022 en een absoluut recordniveau. Met dat geld hebben we onder andere veel transportcapaciteit aan ons net toegevoegd. In 2023 hebben we ruim 500 MVA additioneel vermogen in ons net bijgeplaatst, genoeg om bijvoorbeeld alle woningen in Rotterdam in één keer van elektriciteit te voorzien.

Het grootste deel (circa 75%) hebben we bijgeplaatst voor grootschalige industrie, denk aan grote klantaansluitingen in de haven. De overige 25% is nodig voor nieuwbouwwoningen, verduurzaming van bestaande bouw, groei mobiliteit, facilitering van uitbreiding binnen het MKB en natuurlijke groei. Al met al een heel mooi resultaat. Tegelijkertijd constateren we dat een groot deel van onze projecten langdurig en meerjarig zijn: van start tot realisatie gemiddeld vijf tot tien jaar. Van het werk dat we nu doen en de acties die we nu inzetten om te versnellen plukken we dus in veel gevallen pas over enkele jaren de vruchten. Gelukkig zien we ook nu al resultaten, zo is in 2023 het eerste knelpunt opgelost met een structurele netuitbreiding: op Goeree-Overflakkee rondom Middelharnis is weer capaciteit beschikbaar (zie kader).

Investeringen in onze netten

We verdelen onze investeringen in drie categorieën: klantgedreven investeringen (investeringen op verzoek van klanten of overheden), netgedreven investeringen (investeringen om de capaciteit van het net te vergroten of de kwaliteit van het net op peil te houden) en metergedreven investeringen (investeringen in slimme meters). In alle categorieën zien we in 2023 een sterke groei ten opzichte van vorig jaar, maar met name bij onze netgedreven investeringen. Dit is in lijn met de steeds groter wordende opgave om capaciteit bij te plaatsen. 

Klantgedreven investeringen

De klantgedreven investeringen vinden plaats op verzoek van klanten en overheden. Klantgedreven investeringen bedroegen in 2023 € 285 miljoen en waren daarmee € 33 miljoen (13%) hoger dan in 2022. We verwachtten een nog grotere stijging in klantaanvragen voor netwerkuitbreiding, met name in de woningbouw, maar deze stijging is in 2023 achterwege gebleven vanwege de haperende huizenmarkt. De benodigde klantgedreven investeringen blijven in de komende jaren hoog, gedreven door economische ontwikkelingen en (het tempo van) de energietransitie.

Netgedreven investeringen

De netgedreven investeringen zijn de investeringen die wij doen om de capaciteit van het net te vergroten en de kwaliteit van het huidige net te borgen. Hieronder vallen het vervangen en verzwaren van stations en netten. In 2023 hebben we voor  € 490 miljoen netgedreven investeringen gedaan. Dat is € 80 miljoen meer dan in 2022. Een deel van de geplande netgedreven investeringen liep vertraging op door de omgeving (bijvoorbeeld door langer durende vergunningstrajecten of om ecologische redenen) of schaarste van materiaal bij leveranciers. Met de vrijgekomen capaciteit hebben we dit jaar diverse andere projecten kunnen versnellen om zo de vertragingen zoveel als mogelijk te beperken. Daarmee hebben we uiteindelijk onze doelstelling op het waarmaken van de netgedreven scope van elektriciteit zo goed als gerealiseerd (99% van de 100%). De doelstelling op de uitvoering van de netgedreven scope van het gasnet (met name bestaande uit brossanering) hebben we dit jaar ook behaald (110% van de 100%). We hebben dit jaar 212 kilometer brosse gasleidingen vervangen of verwijderd en daarmee liggen we op schema om vóór 2028 alle brosse leidingen uit ons gasnet te hebben verwijderd. Met het verwijderen van brosse leidingen leveren we een bijdrage aan de reductie van CO₂-uitstoot.

Metergedreven investeringen

Onze investeringen in slimme meters waren in 2023 € 41 miljoen. Dat is € 7 miljoen hoger dan in 2022. Ook hier verwachtten we meer te doen. Echter, in afwachting van goedkeuring van het wetsvoorstel rondom het afschaffen van de salderingsregeling en de impact daarop op de verdere uitrol van de slimme meter, zijn diverse werkzaamheden uitgesteld. Op dit moment heeft 87% (2022: 84,7%) van de huishoudens in Stedin gebied een slimme meter.

Overige investeringen

De overige investeringen waren in 2023 € 16 miljoen (gelijk aan 2022), waarvan € 10 miljoen in IT en het telecommunicatienetwerk. In het steeds complexer en flexibeler wordende energiesysteem is het noodzakelijk om (continu) inzicht te hebben in de status van ons (elektriciteits)netwerk. Voor onze bedrijfsvoering is Telecom daarom een onmisbare asset die strategisch uitgebouwd en beheerd wordt. 

Investeringen in aantallen

Om de betrouwbaarheid van de netten ook in de toekomst te borgen en dus congestie voor te zijn óf te verminderen plaatsen wij onder andere extra vermogen bij, bouwen we middenspanningsruimtes en leggen we kilometers nieuwe kabel aan.

Middenspanningsruimtes zijn een van de belangrijkste schakels voor de energievoorziening van onze klanten. In deze ruimtes wordt middenspanning omgezet in laagspanning. Vervolgens worden de laagspanningsdistributienetten gevoed, die er uiteindelijk voor zorgen dat de elektriciteit bij de aangesloten kleinverbruikers terecht komt. In 2023 bouwden we 266 van deze ruimtes; bijna net zo veel als in 2022. Enerzijds zijn we trots op dit resultaat; anderzijds beseffen we ons dat we echt verdere stappen moeten zetten om de ingeschatte opgave in 2030 (in totaal zo’n 6.000 stuks) waar te kunnen maken. Datzelfde geldt voor het aantal kilometers kabel. Dit jaar legden we 892 kilometer kabel aan, ruim 20% meer dan in 2022. De totale opgave tot 2030 is echter zo’n 12.000 kilometer. Ook hier zullen we dus vol moeten blijven inzetten op sneller bouwen.

Samenwerking met aannemers

Door nog intensiever samen te werken met aannemers, en ook een deel van onze werkzaamheden bij de aannemers neer te leggen, kunnen we effectiever en daarmee sneller werken. Dit noemen we ‘opschuiven in de keten’. Afspraken rondom deze manier van werken hebben we in 2023 uitgewerkt en vastgelegd in zogenaamde ‘infracontracten’, zodat deze begin 2024 kunnen starten. Deze contracten maken ons klaar voor de toekomst. De prijsstructuur is vereenvoudigd om de administratieve last te verlagen. We hebben met de gecontracteerde aannemers de werkafspraken gezamenlijk, in detail, vooraf uitgewerkt zodat hierover geen onduidelijkheid is tijdens de uitvoering van projecten. Tot slot geeft de langdurige relatie zowel Stedin als de aannemers de mogelijkheid te investeren in medewerkers, innovatie, procesverbetering en efficiëntie, zodat we samen nog meer werk kunnen verzetten. De contracten zijn mede gegund op basis van prestaties van aannemers om CO₂-uitstoot te verminderen en biodiversiteit te bevorderen.

Deze langdurige contracten met aannemers zijn we samen met drinkwaterbedrijven (Evides, Oasen, Vitens en Dunea) aangegaan. Dit maakt het mogelijk om zowel solowerk uit te kunnen laten voeren (puur gericht op het elektriciteits- en/of het gasnet) onder deze infracontracten, als ook gezamenlijk werk met de waterbedrijven (dus inclusief werk aan de drinkwaterleidingen), het zogenaamde multidisciplinair werken (zie kader). 

Medewerkers behouden

We zijn er van overtuigd dat (werk)ervaring en (werk)plezier essentieel zijn om effectief en veilig te werken. We hebben daarom geïnvesteerd in het behoud van onze medewerkers. Onder andere door transparante en logische doorgroeimogelijkheden en loopbaanpaden voor kritische functies aan te bieden. Verder hebben we ervoor gezorgd dat onze medewerkers fit en vitaal blijven en hebben we de capaciteit van onze technische opleidingen vergroot. Daarnaast hebben we een succesvol programma voor zij-instromers en bieden we participatiebanen aan binnen Stedin. Lees hier meer over in het hoofdstuk 'Onze medewerkers'.

Slim en innovatief werken

Om sneller te kunnen bouwen kijken we verder dan de (huidige) standaardoplossingen en technologieën. We zetten vol in op digitale innovatie en nieuwe technologieën. Binnen Stedin werken we met een technology radar, waarbij nieuwe trends in de gaten worden gehouden. We maken onderscheid in technologieën die onderzocht, getest en opgeschaald kunnen worden. 

Artificial Intelligence

Artificial Intelligence (AI) is een belangrijke ontwikkeling die al veel impact heeft, maar waarvan we nog veel meer verwachten. Verschillende afdelingen binnen Stedin houden zich gericht bezig met het onderzoeken van kansen, het testen en het opschalen van AI-gerelateerde cases. In 2023 is onder andere gewerkt aan de inzet van AI om de effectiviteit van medewerkers te vergroten, klanten beter te bedienen, het netontwerp te automatiseren, het retourproces met beeldherkenning te versnellen en voorspellende modellen te genereren voor transport en het tijdig vervangen van assets. We hebben een Community of Practice opgezet om medewerkers mee te nemen in mogelijkheden en risico’s op het gebied van AI en kennis en vaardigheden te vergroten. De verwachting is dat in het eerste kwartaal van 2024 de definitieve tekst van de Europese AI Act bekend wordt. Dit geeft ons kaders voor de inzet van AI. Hier gaan we onze AI activiteiten op toetsen en het beleid waar nodig op aanpassen. Tot die tijd hebben we als organisatie zelf richtlijnen opgesteld op het gebied van privacy en security, waar onze AI activiteiten aan moeten voldoen.

Hololens

Ook digitale tools voor (operationele) medewerkers worden steeds belangrijker. Een voorbeeld hiervan is de Hololens. De Hololens is een mixed reality bril die werkelijke beelden combineert met 3D-beelden. Met deze bril kun je op een veilige manier op afstand meekijken met werkzaamheden, waarbij het vier-ogenprincipe gewaarborgd blijft. Dit kan bij de juiste processen veel tijd schelen. Ook kan de Hololens gebruikt worden om een beeld te krijgen van hoe een nieuw te bouwen station in de omgeving past. Dit kan de afstemming met gemeenten en buurtbewoners en het verkrijgen van vergunningen versnellen. In 2023 zijn meerdere pilots uitgevoerd met de Hololens en in 2024 worden succesvolle pilots verder opgeschaald. 

Drones en grondradars

Met de toenemende drukte in de ondergrond wordt het inzicht in de ondergrond een steeds belangrijker thema. Ook hier kunnen nieuwe tools en technologieën een grote rol spelen. Zo zetten we drones en grondradars (in combinatie met AI modellen) in om kabels en leidingen onder de dichte grond te detecteren. Bij een open sleuf testen we of we met de zogenaamde ‘lidar technologie’ snel en gedetailleerd onze kabels en leidingen kunnen inmeten en visualiseren. In 2023 vond een pilot in samenwerking met  de gemeente Den Haag plaats om deze verschillende technologieën te testen. In 2024 kijken we hoe we dergelijke technieken kunnen toevoegen aan bestaande tools en processen.