In gesprek met Maria van der Heijden en Danny Benima

Met de Nieuwe Economie Index (Nex) houdt MVO jaarlijks bij hoe Nederland er qua duurzaamheid voor staat. Maria kan dus exact zien hoe het jaar 2022 in dat opzicht is geweest. ‘We zien dat het ietsje beter gaat, maar de groei is niet substantieel genoeg. De actie blijft achter.’ Danny reageert: ‘Interessant. We zien in ons domein tegelijkertijd veel gebeuren. Zeker in het afgelopen jaar. Gaat het wat jou betreft snel genoeg?’

Tempo en daadkracht
Maria: ‘Ik ben heel tevreden over het bewustzijn en de agendering, maar minder tevreden over tempo en daadkracht. Tempo en daadkracht hebben we ook echt nodig. Iedere dag dat we minder snel duurzaam worden, gaat ons uiteindelijk allemaal meer kosten. Als je bedenkt dat we in 2030 op 50% duurzame bedrijfsvoering willen zitten en we zitten nu op iets meer dan 11%. Wij zeggen het kantelpunt, waarop de grote groep meegaat, dat moet echt in 2025 plaatsvinden. Dat betekent dat onze omgeving veel meer moet zijn ingericht op de nieuwe economie, en ook de wet- en regelgeving.’

De gevraagde snelheid brengt allerlei dilemma’s met zich mee.

Danny: 'Als netbeheerder doen we veel aan duurzame bedrijfsvoering. Zowel in onze eigen bedrijfsvoering als wanneer het gaat om de maatschappelijke taak die we hebben in de energietransitie.

Als maatschappelijke organisatie komen we met dit tempo allerlei dilemma’s tegen. Willen we een snelle óf een kostenefficiënte transitie? We komen uit een wereld waarin we worden afgerekend op doelmatigheid. In onze strategie gaan we toch voor snelheid. We kiezen ervoor om tóch kabels aan te leggen, ook al is of komt die vergoeding er niet.’ Die kostenefficiency vindt Maria typisch voor de oude economie. ‘Ik snap het, maar die doet geen recht aan niet-financiële afwegingen en aan toekomstige generaties. Dat vraagt om ongemakkelijke, ingewikkelde gesprekken en besluiten, maar die zijn wél nodig.’

Kantelpunt
Danny denkt dat 2022 echt al het jaar van het kantelpunt in de energietransitie is. ‘Zo ervaar je dat?’, vraagt Maria. ‘Ja. Binnen onze branche is dat gedreven door oorlog en hoge energieprijzen, er is intern en extern een enorm sterke drive ontstaan om versneld te verduurzamen.’

De kunst is volgens Maria om de tijd te nemen om radicaal anders te werken en het ongemak op te zoeken. ‘Hoe bereken je bijvoorbeeld de kosten van biodiversiteit of het gebrek eraan? Het vraagt moed om het echt anders te doen.’

Het goede doen
Het is soms lastig om het juiste te doen. Danny: ‘Neem weer de versnelling. Wij willen zelf graag laten zien dat we een duurzame interne bedrijfsvoering hebben, maar tegelijkertijd is onze impact extern veel groter. We kunnen bijvoorbeeld sneller bouwen wanneer we regulier in plaats van circulair inkopen. De vraag is dan waar je voor gaat? De eigen duurzaamheid of het realiseren van duurzaamheid bij onze klanten door het sneller aansluiten van zonneparken of wind. We proberen nu beiden te doen, maar de vraag is of dat houdbaar is?

Het zijn typisch voorbeelden van ‘complex en ongemakkelijk’. ‘Het agenderen is al een belangrijke stap,’ zegt Maria. ‘Daarnaast zou het goed zijn als hier collectief, als sector, een besluit over komt.’ En niet te vergeten: wet- en regelgeving. ‘Dat helpt heel erg. Regels moeten soms om verandering te brengen. Pas dan komen er andere keuzes.’ Danny voegt toe: ‘Mensen en ook bedrijven kijken toch eerst naar hun eigen portemonnee, begrijpelijk. Een wettelijk kader helpt dan om andere keuzes te maken.’    

Goed en slecht nieuws
Op de vraag wat Maria wil meegeven aan Danny, zegt ze: ‘Blijf vechten voor de integrale agenda. Verkokering is niet wat we nodig hebben.’ Daarop heeft Danny ‘goed en slecht nieuws’. ‘Duurzaamheid is een belangrijke pijler in onze strategie. Dat is het goede nieuws. Tegelijkertijd is het ESG thema nu nog bij veel verschillende afdelingen ondergebracht. Dat helpt niet om tot integrale resultaten te komen. Daar hebben we dus nog een stap te zetten.’ En dan is er ook gewoon de actualiteit. 'We lopen het risico dat we in 2023 vanwege het stikstofbeleid 50 miljoen euro aan investeringen niet kunnen uitvoeren. Wij vinden dat als bestuur onacceptabel. Dus we zoeken wegen om het linksom of rechtsom toch te doen,' zegt Danny.

Maria: ‘Kijk, dat is nou leiderschap. De risico’s onderkennen en dan tóch actie ondernemen. Dat is wat we nodig hebben in deze tijd.’