Belangrijkste strategische risico's en kansen Stedin Groep 2021

We geven een overzicht van onze belangrijkste risico's en kansen en beschrijven onze top 5 risico's. Onze financiële verslaggevingsrisico’s zijn nader toegelicht in de onderdelen Schattingen, aannames en veronderstellingen. De risico's die de financiële instrumenten betreffen, staan in de paragraaf Beheersing van financiële risico's van de jaarrekening. Het proces van strategische risico's wordt verder toegelicht in de paragraaf Risicomanagement.

Koppeling risico’s aan strategische speerpunten en materiële onderwerpen

Strategische speerpunten

Ontwikkeling
t.o.v 2020

Risico

Categorie

Materiële onderwerpen


Beter netbeheer


Energietransitie mogelijk maken


Duurzame bedrijfsvoering

1Cyberaanval met schade aan maatschappij en bedrijfsvoering

Operationeel

Leveringszekerheid -Slimme netten, datatechnologie - Veiligheid en security

2Toenemende druk om op langetermijn de 'A'-categorie creditrating (bij S&P) in stand te houden

Financieel

Investeringen in onze netten - Financieel, economische prestaties - Betaalbare en efficiënte dienstverlening

3 Grotere kans op vervangingsgolf van verouderde assets

Strategisch

Leveringszekerheid - Inves­te­ringen in onze netten - Financieel, economische prestaties

4 Niet beschikken over voldoende mensen met de juiste competenties

Operationeel

Investeringen in onze netten - Goed werkgeverschap

5Niet genoeg aansluit- en transportcapaciteit

Strategisch

Klanttevredenheid - Stakeholder dialoog en omgeving - Investeringen in onze netten

6 IT/OT-landschap ontoereikend voor de toekomst

Strategisch

Slimme netten, datatechnologie en innovatie

7 Onzekerheid implicaties veranderende (E&G) wet- en regelgeving (NL en/of EU)

Compliance

Stakeholderdialoog en omgeving - Investeringen in onze netten

8Beschikbaarheid en kwaliteit data niet op orde

Operationeel

Slimme netten, datatechnologie en innovatie

9Dienstverlening op kern­taken onvoldoende op orde

Operationeel

Klanttevredenheid - Leveringszekerheid

10Gasinvesteringen lastig
te plannen

Strategisch

Financieel, economische pres­ta­ties - Betaalbare en efficiënte dienstverlening

11Drukte in buitenruimte en ondergrond

Operationeel

Investeringen in onze netten

12Te hoge (eigen) milieu­belasting (footprint)

Strategisch

Positieve impact op mens en milieu

13Sturing op cultuurwaarden, gedrag onvoldoende effectief

Strategisch

Goed werkgeverschap

14Grootschalige terughaal van producten

Operationeel

Positieve impact op mens en milieu - Leveringszekerheid

15Impact van ongevallen gerelateerd aan Stedin Groep

Veiligheid

Veiligheid en security

16Milieuverontreiniging van de omgeving

Compliance

Positieve impact op mens en milieu

17Onduidelijkheid duur be­schik­baar­heid communicatie­netwerk

Operationeel

Slimme netten, datatechnologie en innovatie

18Materiaalschaarste

Operationeel

Investeringen in onze netten

+ Nieuw in 2021 / = Gelijk t.o.v. 2020 / ↑ Gestegen t.o.v. 2020 / ↓ Gedaald t.o.v. 2020

Koppeling kansen aan strategische speerpunten en materiële onderwerpen

Strategische speerpunten

Ontwikkeling
t.o.v. 2020

Kans

Materiële onderwerpen


Beter netbeheer


Energietransitie mogelijk maken


Duurzame bedrijfsvoering

1Strategische leveranciersrelaties aangaan

Stakeholderdialoog en omgeving - Positieve impact op mens en milieu

2Ontwikkelen en inzetten van disruptieve technologieën en methoden

Slimme netten, datatechnologie en innovatie

3Tariefstructuur van de toekomst

Financieel, economische prestaties - Betaalbare en efficiënte dienstverlening

4Toepassing nieuwe energiedragers

Investeringen in onze netten - Slimme netten, datatechnologie en innovatie

5Voorspelbaarheid investeringen vergroten door betere klantvraagvoorspelling*

Investeringen in onze netten - Stakeholderdialoog en omgeving

6Stedin profileren als onmisbare schakel in de energietransitie

Stakeholderdialoog en omgeving - Slimme netten, datatechnologie en innovatie

7Integrale afweging maken bij investeringen tussen elektriciteit, gas of toekomstige energievormen

Investeringen in onze netten - Slimme netten, datatechnologie en innovatie

8Toekomstbestendig netbeheer door datagedreven voorspellingen en besluitvorming

Slimme netten, datatechnologie en innovatie - Leveringszekerheid

9Effectiever en efficiënter worden door ketengericht werken

Betaalbare en efficiënte dienstverlening - Financieel, economische prestaties

10Verlagen maatschappelijke kosten door samenwerken in werkgebied

Betaalbare en efficiënte dienstverlening - Financieel, economische prestaties

  1. * Dit is een voortzetting van de kans 'Stakeholders en klanten faciliteren en regie laten krijgen'.

Alle door ons vastgestelde in 2021 'Strategische risico's en kansen' komen terug in bovenstaande tabel.

Categorieën strategische risico's en kansen

Stedin Groep brengt haar strategische risico's en kansen onder in vijf categorieën, van laag tot top. Tijdens de evaluatie van de risico's en kansen zetten we de waarschijnlijkheid dat een risico of kans optreedt af tegen de mogelijke impact ervan op het behalen van onze drie strategische speerpunten. Dit heeft in 2021 geleid tot de onderstaande risicomatrix

Toelichting top 5 risico’s: Core & More

In 2021 is gekozen voor een andere vorm van toelichting bij de belangrijkste risico’s & kansen. Stedin Groep wordt steeds meer geconfronteerd met de beperkingen rondom de maakbaarheid van de energietransitie. Die complexiteit manifesteert zich op diverse terreinen. Daarom kiezen we er voor om in 2021 de belangrijkste vijf risico’s rondom deze maakbaarheid uitvoeriger toe te lichten.

Risico's

Titel van risico:

1 Cyberaanval met schade aan maatschappij en bedrijfsvoering

Risicobereidheid

Mijdend

Risico-inschatting

Top

Omschrijving: De infrastructuur van Stedin is vanwege de strategische positie, het maatschappelijke en economische belang een aantrekkelijk doelwit voor cyberaanvallen. Als gevolg van technologische ontwikkelingen en de steeds groter wordende afhankelijkheid van digitalisering neemt de kans op een cyber­aanval verder toe. Een cyberaanval kan grote gevolgen hebben voor de dienstverlening van Stedin en van haar stakeholders. Vitale infrastructuur en daarmee de stabiliteit van het energienet kunnen in gevaar komen.

Oorzaken: Statelijke actoren: ruim gefinancierd en goed georganiseerd, al dan niet direct gerelateerd aan buitenlandse mogendheden, acteren vanuit politieke motieven. - Hacktivisten (incl. terroristische organisaties): acteren vanuit politieke, sociale of andere activistische motieven. Doen vanwege hun ideologische motivatie gerichte aanvallen op Stedin vanwege haar maatschappelijke relevantie. - Georganiseerde criminaliteit: opererend vanuit economische motieven, maakt gebruik van o.a. ransomeware. Richt zich op persoonsgegevens of oneigenlijke financiële transacties.- Medewerkers en leveranciers: hebben vanuit werkzaamheden vaak toegang tot het interne netwerk. Vanuit deze positie kunnen ze bedoeld of onbedoeld schade aanrichten.- Script kiddies: gebruik van een op internet gepubliceerde code voor het uitvoeren van niet-geavanceerde aanvallen. Hier speelt onderlinge competitie en bijzondere interesse in het security-onderwerp een belangrijke rol.
Gevolgen:
Discontinuïteit door uitval van (delen van) infrastructuur en verlies van controle over de levering van energie. - Kwaliteit en efficiëntie van dienst­verlening en verlies van controle over eigen data en informatiesystemen. - Een cyberaanval vertraagt de rol die Stedin in de energietransitie vervult. - Verlies van controle over schakelapparatuur kan leiden tot ernstig persoonlijk letsel. - Zeer hoge herstelkosten: financiële gevolgschade voor Stedin Groep en de maatschappij.

Hoe hebben we hierop ingezet: We werken aan integrale security die de gerelateerde vakgebieden verbindt. Aan de hand van internationaal erkende stan­daar­den reduceert Stedin haar kwetsbaarheden voor dreigingen vanuit de buitenwereld, vanuit het oogpunt van preventie, tijdige detectie en de daaruit voortkomende actie. Stedin hanteert voor cybersecurity de beproefde Deming-cyclus voor continue verbetering, waarbij wij onszelf regelmatig laten toetsen door externe specialistische partijen aan de hand van de ISO27001-norm. Binnen Netbeheer Nederland leveren we een constructieve bijdrage bij het vormen van de Europese Netwerkcode. Daarnaast werken we op het gebied van cybersecurity intensief samen met andere organisaties in zowel de private als de publieke sector. Op Europees niveau doen we dit via het European Network for Cyber Security (ENCS) met andere buitenlandse netbeheerders. Op nationaal niveau werken we onder andere samen met de Cyber Security Raad, de Commissie Vitale Infrastructuur van VNO/NCW, Netbeheer Nederland en het Nationaal Cyber Security Centrum. Met deze organisaties delen wij kennis over dreigingen en maatregelen, werken we samen aan standaarden en aan onderlinge ondersteuning in geval van een daadwerkelijke dreiging. Oefeningen, zoals de grootste Nederlandse cybercrisisoefening ISIDOOR, zijn hier een wezenlijk onderdeel van. Meer over de impact van dit risico is te lezen in het hoofdstuk 'Veiligheid en security'.

Titel van risico:

2Toenemende druk om op langetermijn de 'A'-categorie creditrating (bij S&P) in stand te houden

Risicobereidheid

Mijdend

Risico-inschatting

Top

Omschrijving: De energietransitie mogelijk maken en het faciliteren van de sterk groeiende (digitale) economie zorgen voor een oplopend investerings­niveau voor Stedin Groep. Het huidige reguleringsmodel sluit niet voldoende aan op de financiële uitdagingen die met deze groei gepaard gaan: Het voorziet in een compensatie voor de gemaakte kosten inclusief een redelijk rendement. Deze vergoeding ontvangt Stedin Groep echter over een langere tijd, terwijl de investeringen op dit moment moeten plaatsvinden. Door het verschil in uitgaande en inkomende kasstromen neemt de druk op onze creditrating toe. Deze druk is deels verlicht door een kapitaalbijdrage van de aandeelhouders van Stedin Groep in 2021, maar er zal in de komende jaren meer eigen vermogen moeten worden uitgegeven om de balans te versterken.
Oorzaken: Oplopend investeringsniveau - Impact methodebesluit - Investeringen moeten nu worden gefinancierd, terwijl de vergoeding voor deze investeringen met een vertraging de komende jaren binnenkomt.
Gevolgen: Niet in staat om de gewenste A-creditrating in de 'A'-categorie (S&P) te behouden, waardoor de vermogenskostenvoet waarschijnlijk zal stijgen en het ten alle tijden toegang hebben tot de kapitaalmarkt niet kan worden gegarandeerd. - Verkleining van de investeringsruimte en daarmee toenemende druk op het uitvoeren van de kerntaken van Stedin Groep.
Hoe hebben we hierop ingezet:

Versterken eigen vermogen: In 2021 is het eigen vermogen versterkt met 200 miljoen. Er is gekozen voor uitgifte van preferente aandelen. Op deze uitgifte is ingetekend door bestaande aandeelhouders. Als onderdeel van de versterking hebben we ook afspraken gemaakt met de aandeelhouders over een vervolgtraject. Daar geven we op dit moment invulling aan. Ook is er gestart met een herijking van de langetermijnfinancieringsstrategie (tot medio 2029). Daarbij kijken we breed naar mogelijkheden in governance en aandeelhoudersstructuur om onze financiële positie verder te versterken.
Regulering: Stedin Groep voert individueel, maar ook samen met de andere landelijke en regionale netbeheerders continu gesprekken over deze problematiek met de betrokken stakeholders. In 2021 is het nieuwe methodebesluit voor de reguleringsperiode 2022 tot en met 2026 bekend geworden. De ACM geeft daarin enerzijds meer financiële ruimte aan de netbeheerders door het doorvoeren van diverse wijzigingen op de manier waarop de netbeheerders de toegestane inkomsten mogen bepalen. Doordat echter de rendementsvergoeding sterk daalt ten opzichte van de vorige reguleringsperiode, is de geboden financiële ruimte niet toereikend om de financiële uitdaging weg te nemen.
Alternatieve financieringsmogelijkheden:
Naast het vervolgtraject met de bestaande aandeelhouders zijn we gestart met gesprekken met mogelijk nieuwe aandeelhouders. Meer over de impact van dit risico is te lezen in het hoofdstuk 'Financieel, economische prestaties'.

Titel van risico:

3Grotere kans op een vervangingsgolf van verouderde assets

Risicobereidheid

Neutraal

Risico-inschatting

Top

Omschrijving: Als gevolg van het huidige vervangingsbeleid neemt de gemiddelde leeftijd van onze assets toe. Hierdoor ontstaat het risico dat de toekomstige netperformance zal verslechteren. Indien het huidige beleid voortgezet zou worden, neemt het risico op een vervangingsgolf toe. Vanwege het mogelijke aantal van deze te vervangen assets, zal het in de praktijk niet mogelijk zijn om deze vervangingen snel af te bouwen. Dit zal dan resulteren in een groei aan storingen die een negatieve impact hebben op onze klanten en omgeving, en daarnaast zullen leiden tot zeer hoge herstelkosten.

Oorzaken : Leeftijdssamenstelling net - Terughoudend vervangingsbeleid en door het wegvallen van support van de leveranciers - Beperkte kwaliteit van beschikbare informatie.

Gevolgen : Mogelijke vervangingsgolf - Een hogere omvang kwaliteitsinvestering - Een grotere uitdaging om dit werk te realiseren (technische personeel en financiering)

Hoe hebben we hierop ingezet:

Toestands- en risicoanalyse: Jaarlijks maken we een toestandsanalyse van de assets van Stedin. Deze toestands- en bijbehorende risicoanalyse zijn input voor het Strategisch Investerings Plan: in dit meerjaren investeringsplan is deze mogelijke vervangingsgolf geïdentificeerd. We volgen de ontwikkelingen door de tijd heen en de risico’s zijn deels gemitigeerd. In de afgelopen jaren hebben we namelijk ingezet op datagedreven onderhoud en vervanging via advanced analytics. Daarmee verwachten we dat de risico-ontwikkeling van de netten afneemt. Nu we dit redelijk breed hebben ingezet voor onze asset base, zien we dat deze mitigatie onvoldoende is om de veroudering in onze netten volledig te voorkomen. Naast het opstellen van een aantal meerjarenplannen voor het vervangen van de assets zijn diverse initiatieven binnen onze veranderprogramma's System Operator en Duurzame Energietransitie genomen om dit risico beter te beheersen. Van belang is en blijft de beschikbaarheid en kwaliteit van de benodigde data. Daarnaast wordt momenteel onderzocht wat de meest kosteneffectieve maatregelen zijn om de toenemende veroudering van de netten te voorkomen.
Overige activiteiten zijn: - Deelname in stichting Ksandr: hier delen we met TenneT en de andere regionale netbeheerders kennis over verouderde assets. Ook voeren we gesprekken met leveranciers van de assets en maken we afspraken over het op voorraad nemen van componenten wanneer assets uit gebruik genomen worden. De dossiers bij Ksandr zijn uitgebreid en vollediger gemaakt. - Portfolioplanning en transitieplanning: Portfolioplanning heeft als doel transitieplanning en vervangingen slim te combineren. Slim combineren gaat om het afstemmen tussen vervangingen vanuit kwaliteit (onderhoud) en vanuit capaciteit (uitbreiding) Bijvoorbeeld het vervangen van een oude kleine transformator met een grotere nieuwe in plaats van een kleine transformator. Insteek is om de transitieplanning mee te laten liften met wat nodig is om de kwaliteit van de assets te borgen, zodat de vervangingsgolf afneemt.
Meer over de impact van dit risico is te lezen in de paragraaf 'Leveringszekerheid'.

Titel van risico:

4Niet beschikken over voldoende mensen met de juiste competenties

Risicobereidheid

Mijdend

Risico-inschatting

Top

Omschrijving: Als gevolg van de vergrijzing en de krapte op de arbeidsmarkt bestaat het risico dat we op termijn niet meer voldoende personeel met de juiste (technische) competenties hebben om onze strategische doelen waar te maken.
Oorzaken: : Grote arbeidsmarktconcurrentie, steeds minder technici op de arbeidsmarkt, weinig zicht op de nodige vaardigheden en aantallen voor de toekomst, Stedin als werkgever is onvoldoende bekend, in de doelstellingen van de organisatieonderdelen is onvoldoende focus op de energietransitie en het ontbreken van toereikende voorspellende modellen.

Gevolgen: Stedin kan haar kerntaken onvoldoende uitvoeren, waardoor sprake is van: een verslechtering van kwaliteit en efficiëntie van dienstverlening, het niet kunnen waarmaken van onze rol om de energietransitie mogelijk te maken en een afname van medewerkerstevredenheid.
Hoe hebben we hierop ingezet:

Strategische personeels planning: Het Strategische Personeelsplan geeft inzicht en overzicht in de huidige en toekomstige functies en benodigde aantallen. Dit lost het tekort niet op, maar geeft ons een duidelijke routekaart waar we nu al moeten opleiden of aannemen om het toekomstige tekort te minimaliseren.
Zelf opleiden: Binnen de Bedrijfsschool leiden we technische collega’s op voor instroom als monteur en doorstroom naar hogere technische functies. In 2021 is een slag gemaakt om de doorlopende leerlijnen in kaart te brengen. In combinatie met de inzichten uit het Strategische Personeelsplan kunnen we zo proactief inspelen op de schaarste van technici in Nederland en voor de netbeheerders. Dit betekent onder andere dat we ruim voordat we extra werk zien komen (ook bij pensioneringen) al nieuwe mensen aannemen en opleiden en/of uit onze eigen populatie mensen opleiden om klaar te staan voor vervolgstappen.
Arbeidsmarktcampagne: De afgelopen jaren is een stevige investering gedaan in een arbeidsmarktcampagne. Stedin is neergezet als aantrekkelijke werkgever met intensieve betrokkenheid van eigen collega’s. Communicatie via verschillende media is ingezet om specifieke doelgroepen te bereiken. Dit resulteert onder andere in een hoger bezoek van onze website werkenbijstedin.nl.
Meer over de impact van dit risico is te lezen in het hoofdstuk 'Goed werkgeverschap'.

Titel van risico:

5Niet genoeg aansluit- en transportcapaciteit

Risicobereidheid

Neutraal

Risico-inschatting

Top

Omschrijving : Op basis van de klantvraagvoorspelling wordt de uitbreiding van onze elektriciteitsnetten gepland. Als de klantvraag significant sneller ontwikkelt dan verwacht of de uitvoering significant langer duurt dan gepland, kan het gebeuren dat onze netten niet tijdig zijn verzwaard. We kunnen onze klanten dan wel een aansluiting aanbieding maar niet de benodigde transportcapaciteit. Daardoor kunnen we niet voldoen aan de klantwens. De klant moet dan zijn project aanpassen, uitstellen of annuleren. Ook loopt de realisatie van de klimaatdoelstellingen vertraging op als congestiemanagement niet mogelijk is. Als congestiemanagement wel mogelijk is, dan kan een deel van de klanten alsnog aangesloten worden waarbij voor het congestiegebied wel congestiemanagement moet worden toegepast. De verwachting is dat het toepassen van congestiemanagement kosten met zich mee zal brengen.

Oorzaken: Doorlooptijden van verzwaren zijn o.a. door lange doorlooptijden van vergunningsprocedures voor ruimtelijke inpassing veel langer dan de doorlooptijden van projecten van onze klanten. - Er is een significante verhoging van de vraag door de SDE-subsidies (sinds 2016), snelle groei van het aantal aansluitingen voor wind, zonnevelden, zon op dak en elektrische laadpunten. - De netconfiguratie in landelijke gebieden voorziet niet in grote volumes van opwek. - Beperkte maakbaarheid door begrensde investeringsruimte en krapte op de arbeidsmarkt. - Congestie bij TenneT.

Gevolgen: Niet tijdig kunnen leveren volgens wens klant. - De klant moet zijn project aanpassen, uitstellen of annuleren. Vertraging van de realisatie van de energietransitie. - Reputatieschade op de kerntaak van de netbeheerder. - Claims van projectontwikkelaars en anderen. - Kosten van de tijdelijke oplossingen (marktgebaseerde flexibiliteit/congestiemangement).
Hoe hebben we hierop ingezet:

Flexibiliteit voor vraag- en aanbodsturing: Stimuleren van het inzetten van flexibiliteit voor vraag- en aanbodsturing waardoor we netcapaciteit efficiënter uitnutten. Zo hebben we dit jaar diverse malen flexibiliteit afgeroepen in de Zuidplaspolder, waar tuinders met inzet van hun WWK helpen om de netbelasting binnen de toegestane grenzen te houden. - Verbeteren van systeemefficiëntie: Stimuleren van het verbeteren van systeemefficiëntie. Hiermee kunnen we netcapaciteit beter benutten door lokale opwek en afname te koppelen aan slimme locatiekeuzes en ‘cable pooling’ waarbij zowel zon als wind opwek wordt gecombineerd op één kabel om het rendement op een aansluiting te verhogen.- Actieve lobby voor verruiming van aansluitmogelijkheden: We lobbyen actief om netcapaciteit te realiseren voor andersoortige aansluitingen. Dit jaar hebben we de implementatie van amendementen op de Elektriciteitswet afgerond. Deze amendementen betreffen het opknipverbod voor zonneparken, cable-pooling en aanvullingen op de standaard aansluitmethoden. Deze maatregelen leiden er o.a. toe dat er meer duurzame opwek aangesloten kan worden en we beter gebruik maken van bestaande netcapaciteit. Deze amendementen zijn mede door een netbeheerderslobby tot stand gekomen. - Inzicht in netcapaciteit: Op de Stedin website worden kaarten gepubliceerd met de actuele netcapaciteit voor respectievelijk energieopwek en -afname. Zakelijke klanten kunnen daar zicht krijgen op eventuele beperkingen in de beschikbare netcapaciteit om plannen te realiseren. Voor de Regionale Energie Strategieën (RES) creëren we inzicht in de beschikbare netcapaciteit, inclusief de geplande netverzwaringen. Met kansenkaarten tonen we waar nieuwe initiatieven het meest kansrijk zijn om te realiseren in een planningshorizon tot 2030. Dit levert overheden meer duidelijkheid over de haalbaarheid van hun RES-ambities tot 2030. Stedin zal in de komende jaren blijven investeren in het transparant maken van beschikbare en geplande netcapaciteit ter ondersteuning van de markt in het algemeen en die van landelijke en regionale programma’s in de energietransitie in het bijzonder. - Ruimtelijke inpassing van netinfrastructuur: Met masterplannen maken we aan gemeenten en provincies duidelijk waar nieuwe infrastructuur nodig is. Op die manier willen we de doorlooptijd van de vergunningverstrekking verkorten, zodat nieuwe infrastructuur sneller beschikbaar is.
Meer over de impact van dit risico is te lezen in het hoofdstuk 'Energietransitie mogelijk maken'.