Veiligheid en (cyber)security

Veiligheidsbewustzijn

Bij het veilig uitvoeren van onze werkzaamheden hebben we oog voor alle betrokkenen: eigen en ingeleend personeel, medewerkers van ketenpartners en onderaannemers, en voor de klanten en onze leefomgeving in het algemeen. Voor een veilig resultaat is nauwe samenwerking met alle betrokkenen essentieel. Het naleven van veiligheidsvoorschriften vereist voort­durende aandacht. We laten onze medewerkers dan ook veiligheidsopleidingen volgen en zij herhalen die periodiek. Zij hebben de juiste persoonlijke beschermings­middelen en goed gereedschap dat we tijdens de jaarlijkse terughaalactie controleren en keuren.

Stedin Holding N.V. is in 2022 weer als geheel gehercertificeerd voor trede 4 van de Veiligheidsladder. De uitvoeringsorganisatie in Zeeland is in 2022 gehercertificeerd voor trede 3 van de Veiligheidsladder. Het streven is dat zij in 2023 doorgroeit naar trede 4. De veiligheidsladder is een norm om het veiligheidsbewustzijn (houding, gedrag en cultuur) continu onder de aandacht te brengen en te verbeteren. Om dit veiligheidsbewustzijn structureel hoog te houden, zijn we vijf jaar geleden gestart met een bedrijfsbreed HRO-programma (High Reliability Organization). Dit vormt de basis voor een duurzame veiligheidscultuur. Daarnaast draagt het programma bij aan betrouwbaarheid en voorspelbaarheid in de ketenprocessen (‘in één keer goed’). In 2022 hebben we verder gewerkt aan het inslijten van deze kenmerken. De hierbij behorende activiteiten zijn gericht op het op peil houden van kennis, vaardigheden en gedrag door continu en individueel te leren. Ook in 2022 hebben we ruime aandacht besteed aan het veiligheidsbewustzijn door onze medewerkers regel­matig te trainen. In april hebben we onze tweejaarlijkse zogenoemde E-dagen gehouden, bedoeld voor alle elektramonteurs.

Veiligheid in de keten

Ook onze ketenpartners spelen een belangrijke rol op het gebied van veiligheid. Houding en gedrag gekoppeld aan kwaliteit en veiligheid zijn een speerpunt. Op de volgende manier betrekken we aannemers in ons gezondheids- en veiligheidssysteem:

1. Registratie van personeel van aannemers op de werkplek: Als het werk daadwerkelijk start, vindt altijd een ‘start-werk-bespreking’ plaats. Hierin bespreken we het werk, de bijzonderheden en de risico’s van het werk met de hele ploeg. We registreren of medewerkers aanwezig zijn op het ‘start-werk-formulier’. Als er nieuw personeel op de werkplek komt, krijgen zij ook een ‘start-werk-bespreking’ en vindt registratie plaats. Stedin controleert dit steekproefsgewijs op de werkplek en door middel van werkplekaudits.

2. Procedures aanwezigheid personeel van aannemers op de werkplek: Aannemers hebben een contract met Stedin om bepaalde werkzaamheden uit te voeren. Voor dat werk is gekwalificeerd personeel nodig. Die lijst van ‘toegestaan’ personeel is gekoppeld aan onze Bedrijfsvoering Electra (BVE) en Bedrijfsvoering Gas (BVG). Hierin staan onze werk- en bedieningsplannen en voor de uitvoering wordt daar gekwalificeerd personeel aan gekoppeld. Van onszelf en van de aannemer. Als een medewerker van Stedin of van een aannemer niet gekwalificeerd is, kan deze persoon niet aan het werk gekoppeld worden. De koppeling vindt plaats voorafgaand aan de start van het werk.

3. Veiligheidsladder: We zijn als Stedin gecertificeerd voor de Veiligheidsladder trede 4. We eisen trede 3 van onze directe ketenpartners en we vragen hun naar trede 4 toe te werken. Voor de overige partijen in de keten geldt vanaf 1 januari 2024 de minimale eis van trede 2.

4. Werkplekaudits: In 2022 hebben we 2.175 werkplekaudits uitgevoerd. Onze rapporten met bevindingen zetten wij in een beveiligde portal, waartoe onze aannemers direct toegang hebben. We bezoeken hen elk kwartaal om de resultaten te bespreken. Daarbij kijken we naar hun management­systeem en hun aanwijzingenbeleid. Ook toetsen we die in het kader van de BEI en VIAG. Incidenten en ongevallen onderzoeken en bespreken we. Veiligheidsbeleid en de realisatie hiervan komen tot slot aan de orde tijdens een jaarlijkse rondgang op directieniveau.

Dit jaar hebben we voor de 5^e keer de Stedin Safety Award uitgereikt. In 2022 ging de award naar onze ketenpartner aannemingsbedrijf Van den Heuvel omdat zij het afgelopen jaar het best heeft gepresteerd op het gebied van veiligheid en kwaliteit in relatie tot het milieu. Zij laten altijd en overal zien hoe veiligheid en milieu hand in hand gaan. We stonden ook stil bij de ketenpartner die de afgelopen 5 jaar over de hele linie het beste presteerde: Siers. Deze ontving een blijk van waardering voor de constante prestatie.

Voorkomen van arbeidsongevallen

Ons doel is om arbeidsongevallen te voorkomen. We werken aan een veilige en gezonde werkomgeving en het minimaliseren van risico’s. Onder arbeidsongevallen verstaan we dodelijke ongevallen, ongevallen met verzuim, met vervangend werk of een medische behandeling.

Op 7 februari zijn we geconfronteerd met een ernstig gasongeval in Zoetermeer waarbij vier personen betrokken waren waarvan er drie (ernstig) gewond raakten. De vierde is gelukkig met de schrik vrijgekomen. De impact op medewerkers en collega’s is groot. Wij willen hiervan leren, daarbij gesteund door onderzoek van zowel de Nederlandse Arbeidsinspectie als het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM). Met de collega’s gaat het inmiddels een stuk beter en zij zijn actief bezig met re-integratietrajecten. Daarnaast heeft er op 16 november ook een gasincident plaatsgevonden in Rijswijk. Naar aanleiding van dit incident zijn de Nederlandse Arbeidsinspectie en het SodM een onderzoek gestart. Ook aannemer Van Gelder en Stedin doen onderzoek naar de toedracht van het incident en wat we hiervan kunnen leren.

In 2022 hebben we ons streven niet gehaald om beneden de 34 ongevallen te blijven. We zijn uitgekomen op 35 ongevallen.

RIF en LTIR

We monitoren onze veiligheidsprestaties op twee ratio's: RIF is de Recordable Incident Frequency en meet het aantal dodelijke ongevallen en arbeidsongevallen met verzuim, vervang­end werk of medische behandeling per 200.000 gewerkte uren. LTIR is de Lost Time Injury Rate, het aantal arbeidsongevallen met verzuim per miljoen gewerkte uren.

RIF

De RIF is uitgekomen op 0,91. De target was maximaal 0,90.

LTIR

De LTIR is uitgekomen op 0,52. De target was maximaal 1,90.

Oorzaak ongevallen

Als we kijken naar de oorzaak van arbeidsongevallen, dan blijken de meeste direct gerelateerd te zijn aan het werk. Bijvoorbeeld door in aanraking te komen met onder spanning staande delen of door brand- en snijwonden. Een substantieel deel van de ongevallen is te wijten aan stoten, vallen en struikelen. Het aantal ongevallen door deelname aan het verkeer is dankzij trainingen de laatste jaren sterk verminderd (zelfs als we rekening houden met een reductie in verkeer vanwege corona).

Oorzaken arbeidsongevallen met verzuim

Aantal arbeidsongevallen met verzuim (incl. aannemers)

De afgelopen vijf jaar is een dalende trend te zien. Wij denken dat dit mede te maken heeft met onze inzet om het veiligheidsbewustzijn te verhogen, binnen onze organisatie en bij onze ketenpartners. Ook hebben we erop ingezet om tijdelijk vervangend werk te regelen om medewerkers betrokken te houden en verzuim als gevolg van ongevallen terug te dringen.

Aantal arbeidsongevallen zonder verzuim (incl. aannemers)

Totaal aantal arbeidsongevallen (incl. aannemers)

Dit is de som van het aantal arbeidsongevallen met en zonder verzuim voor Stedin Groep en haar aannemers.

Ongeval/incidentratio

Dit is de verhouding tussen het aantal ongevallen met verzuim en het aantal arbeidsongevallen.

Milieu en gezondheid

Het voldoen aan alle milieueisen en het hanteren van de juiste milieuvoorschriften in diverse situaties blijkt niet eenvoudig. In 2021 is besloten om naast de zaken die worden vastgelegd door bijvoorbeeld de Bodemdesk, ook een database aan te leggen voor niet alledaagse milieu-incidenten. In 2022 is deze database slechts marginaal aangevuld wat op zich positief is. Indien er sprake is van dergelijke incidenten dienen de ervaringen en verwijzingen als een praktisch handvat bij het herkennen, voorkomen en corrigeren van milieu-issues.

Daarnaast spelen we in op wet- en regelgeving rond schadelijke of milieuverontreinigende stoffen zoals bijvoorbeeld asbest, benzeen en chroom-VI. Deze hebben, naast risico’s voor het milieu, ook risico’s voor de gezondheid. Uit oogpunt van gezondheid bevorderen we preventieve maatregelen zoals zorgvuldigheid, orde en hygiëne met name in het kader van corona.

Kwaliteit: certificering en compliance

Stedin Groep voldeed ook in 2022 aantoonbaar aan de normen en richtlijnen op het gebied van veiligheid, arbeidsomstandigheden, milieuzorg, kwaliteits­management, assetmanagement, informatiebeveiliging en crisismanagement. Daarnaast heeft Stedin in 2022 het certificaat voor Business Continuity Management Systeem behaald (ISO 22301).

Continu verbeteren

Het thema continu verbeteren (Plan Do Check Act, PDCA) is bij het verbeteren van kwaliteit cruciaal. Gezien de grote uitdagingen waarvoor Stedin staat rond de energietransitie is het zaak om sneller, slimmer en in één keer goed te werken (HRO). In 2022 hebben we een opzet gemaakt om de tijdigheid en effectiviteit van verbeteracties naar aanleiding van bevindingen uit certificeringsaudits te monitoren. Vanaf 2023 rapporteren we hierover.

Crisisorganisatie

In 2022 is het Crisis Management Plan (CMP) geüpdatet, onder meer op het punt van adequate informatievoorziening rondom crises met Netcentrisch Werken (een manier van werken waarbij alle betrokkenen zo snel mogelijk informatie met elkaar delen) en de inzet van informatiecoördinatoren. 

De crisisorganisatie verbeteren we verder door de betrokken medewerkers te blijven opleiden. Zo zijn er informatiecoördinatoren en nieuwe crisismanagers opgeleid. We actualiseren onze kennis en ervaring ook door deelname aan (nationale) oefeningen met andere crisisorganisaties zoals veiligheidsregio’s. De samenhang tussen de crisisorganisatie en ICT-crisismanagement is versterkt. De betrokken ICT-collega’s hebben hiervoor onder andere kennissessies en trainingen gevolgd. Ook bij oefeningen trekken we samen op.

Energietransitie

Uit oogpunt van veiligheid leveren alternatieve energiebronnen zoals wind- en zonne-energie, biogas en waterstof nieuwe kansen en uitda­gingen op. We verduurzamen onze energiesystemen en ontwikkelen nieuwe technieken, waarbij we gebruik maken van testlocaties. Voor het werken met aardgas bestaan de nodige veiligheidsvoorschriften, voor waterstof zijn die er nog niet. In samenspraak met Netbeheer Nederland ontwikkelen we voorschriften en regelgeving op het gebied van waterstof.

Security

Ook in 2021 zijn we geconfronteerd met inbraken en (koper)­diefstallen uit bedrijfswagens en bedrijfsruimtes. We hebben verregaande preventieve maatregelen genomen ter beveiliging van onze vitale infrastructuur. We werken hierbij nauw samen met politie en beveiligingsdiensten.

Fraude en een toename van agressie, bedreigingen en geweld richting onze medewerkers heeft de nodige aandacht gevraagd. Van deze gevallen doen we altijd aangifte. Onze medewerkers zijn getraind in de-escalatie in de richting van agressieve klanten.

Energiediefstal en veiligheid

Helaas hebben we dagelijks te maken met diefstal van gas en elektra voor criminele doeleinden of eigen financieel gewin. In de sector werken we nauw samen met de andere net­be­heerders om diefstal en fraude op eenzelfde manier aan te pakken en om onze schade te verhalen. Hierbij is het belangrijk om samen met de politie, gemeenten en het OM op te trekken.

Energiediefstal treffen we vaak aan bij hennepkwekerijen. Criminelen verdienen veel geld aan deze illegale teelt. Omdat de gebruikte apparatuur veel stroom vraagt, tappen de criminelen energie af buiten de meter. In 2022 zijn in het werkgebied van Stedin 6 woningbranden ver­oor­zaakt door hennepkwekerijen met illegale afname van stroom (2021:11).

Naar schatting wordt 15% van het totale netverlies van Stedin veroorzaakt door fraude (2021: 17%). Dat is ongeveer 120 GWh elektriciteit. Omgerekend komt dat (met de kWh-prijs van 2022) neer op een geschat schadebedrag van bijna € 25 miljoen in 2022 (2021: € ruim 6 miljoen). Door de hoge inkoopprijzen is het geschatte schadebedrag in 2022 aanzienlijk hoger dan over vorige jaren. Het opsporen van dit soort gevallen van fraude is daarmee alleen maar relevanter geworden.

In 2022 zijn in Stedin gebied 264 hennepkwekerijen opge­spoord (2021: 399). In totaal hebben we dit jaar 881 fraudedossiers afgehandeld (2021: 978). Hierbij gaat het niet alleen om hennepkwekerijen, maar bijvoorbeeld ook om meterfraude en illegale aansluitingen en verzwaringen.

We zien dus een afname in het aantal meldingen en fraudedossiers in ons werkgebied. Dit wordt waarschijnlijk veroorzaakt door een combinatie van factoren waaronder steeds slimmer wordende fraudeurs, lagere meldingsbereidheid van burgers, lagere aandacht voor hennepteelt vanuit de politie en het Openbaar Ministerie (OM) en het hogere aantal afsluitopdrachten in het afgelopen half jaar waardoor er minder tijd is besteed aan het opsporen van fraude. Dit beeld wordt sectorbreed gedeeld door stakeholders en ketenpartners als politie en OM en collega-netbeheerders. Met elkaar kijken we naar de mogelijke oorzaken en zoeken we continu naar manieren om meer fraude op te sporen.

Cybersecurity

Cybersecurity is essentieel voor de continuïteit van onze activiteiten en één van de top risico's van Stedin. Over het risico 'Cyberaanval met schade aan maatschappij en bedrijfsvoering' en de manier waarop we hierop in 2022 hebben ingezet, leest u meer in de 'Belangrijkste strategische kansen en risico's van Stedin Groep in 2022'.