Belangrijkste strategische kansen en risico's Stedin Groep 2022
We geven een overzicht van onze belangrijkste kansen en risico's en beschrijven onze top 5 risico's. Onze financiële verslaggevingsrisico’s zijn nader toegelicht in de onderdelen Schattingen, aannames en veronderstellingen. De risico's die de financiële instrumenten betreffen, staan in de paragraaf Beheersing van financiële risico's van de jaarrekening. Het proces van strategische risico's wordt verder toegelicht in de paragraaf Risicogovernance
Koppeling kansen aan strategische speerpunten en materiële onderwerpen
Strategische speerpunten | Ontwikkeling | ||||
|---|---|---|---|---|---|
Kans | Materiële onderwerpen |
|
|
| |
1Verlagen maatschappelijke kosten door samenwerken binnen verzorgingsgebied | Betaalbare en efficiënte dienstverlening - Financiële, economische prestaties | ● | ● | ||
2Toepassing nieuwe energiedragers | Investeren in infrastructuur - Slimme netten, datatechnologie en innovatie | ● | |||
3Voorspelbaarheid investeringen vergroten door betere klantvraagvoorspelling | Investeren in infrastructuur - Stakeholderdialoog en omgeving | ● | |||
4Toekomstbestendig netbeheer door datagedreven voorspellingen en besluitvorming | Slimme netten, datatechnologie en innovatie - Leveringszekerheid | ● | ● | ||
5Ontwikkelen en inzetten van disruptieve technologieën en methoden | Slimme netten, datatechnologie en innovatie | ● | |||
6Integrale afweging maken bij investeringen tussen elektriciteit, gas of toekomstige energievormen | Investeren in infrastructuur - Slimme netten, datatechnologie en innovatie | ● | |||
7Stedin positioneren en profileren als relevante partner in de energietransitie | Stakeholderdialoog en omgeving - Slimme netten, datatechnologie en innovatie | ● | |||
8Strategische leveranciersrelaties aangaan | Stakeholderdialoog en omgeving - Impact op mens en milieu | ● | |||
9Tariefstructuur van de toekomst | Financiële, economische prestaties - Betaalbare en efficiënte dienstverlening | ● | ● | ||
+ Nieuw in 2022 / = Gelijk t.o.v. 2021 / ↑ Gestegen t.o.v. 2021/ ↓ Gedaald t.o.v. 2021
Koppeling risico’s aan strategische speerpunten en materiële onderwerpen
Strategische speerpunten | Ontwikkeling | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
Risico | Categorie | Materiële onderwerpen |
|
|
| |
1Cyberaanval met schade aan maatschappij en bedrijfsvoering | Operationeel | Leveringszekerheid -Slimme netten, datatechnologie - Veiligheid en (cyber)security | ● | ● | ● | |
2Niet genoeg aansluit- en transportcapaciteit | Strategisch | Klanttevredenheid - Stakeholderdialoog en omgeving - Investeren in infrastructuur | ● | ● | ||
3Materiaalbeschikbaarheid | Operationeel | Leveringszekerheid - Investeren in infrastructuur | ● | ● | ||
4Beschikbaarheid en kwaliteit van data niet op orde | Operationeel | Slimme netten, datatechnologie en innovatie | ● | |||
5Gasinvesteringen lastig te plannen | Strategisch | Financiële, economische prestaties - Betaalbare en efficiënte dienstverlening | ● | ● | ||
6 IT/OT-landschap ontoereikend voor de toekomst | Strategisch | Slimme netten, datatechnologie en innovatie | ● | ● | ||
7 Grotere kans op vervangingsgolf van verouderde assets | Strategisch | Leveringszekerheid - Investeren in onze infrastructuur - Financiële, economische prestaties | ● | ● | ● | |
8Drukte in buitenruimte en ondergrond | Operationeel | Investeren in infrastructuur | ● | |||
9 Niet beschikken over voldoende mensen met de juiste competenties | Operationeel | Investeren in infrastructuur - Goed werkgeverschap | ● | ● | ||
10Netverliezen | Strategisch | Financiële, economische prestaties - Betaalbare en efficiënte dienstverlening | ● | ● | ||
11 Toenemende druk om op lange termijn de 'A'-categoriecreditrating (bij S&P) in stand te houden | Financieel | Investeren in infrastructuur - Financiële, economische prestaties | ● | ● | ● | |
12Grootschalige terughaal van producten | Operationeel | Leveringszekerheid - Impact op mens en milieu | ● | ● | ||
13Milieuverontreiniging van de omgeving | Compliance | Impact op mens en milieu | ● | |||
14Dienstverlening op kerntaken onvoldoende op orde | Operationeel | Leveringszekerheid - Klanttevredenheid | ● | |||
15Impact van ongevallen gerelateerd aan Stedin Groep | Veiligheid | Veiligheid en (cyber)security | ● | |||
16 Onzekerheid implicaties veranderende (E&G) wet- en regelgeving (NL en/of EU) | Compliance | Stakeholderdialoog en omgeving - Investeren in infrastructuur | ● | ● | ● | |
17Sturing op cultuurwaarden en gedrag is onvoldoende effectief | Strategisch | Goed werkgeverschap | ● | |||
18Te hoge (eigen) milieubelasting (footprint) | Strategisch | Impact op mens en milieu | ● | |||
19Onduidelijkheid duur beschikbaarheid communicatienetwerk | Operationeel | Slimme netten, datatechnologie en innovatie | ● | |||
+ Nieuw in 2022 / = Gelijk t.o.v. 2021 / ↑ Gestegen t.o.v. 2021/ ↓ Gedaald t.o.v. 2021
Alle door ons in 2022 vastgestelde 'Strategische risico's en kansen' komen terug in bovenstaande twee tabellen.
Categorieën strategische risico's en kansen
Stedin Groep brengt haar strategische risico's en kansen onder in vier categorieën, van laag tot top. Tijdens de evaluatie van de risico's en kansen zetten we de waarschijnlijkheid dat een risico of kans optreedt af tegen de mogelijke impact ervan op het behalen van onze drie strategische speerpunten. Dit heeft in 2022 geleid tot de risicomatrix op de volgende pagina.
Risico’s bewegen continu als gevolg van vele onzekere factoren. De inschatting van de risico’s vindt periodiek plaats, waarbij steeds opnieuw wordt beoordeeld of het risico stijgt, daalt of gelijk blijft. Dit geldt voor zowel de kans van optreden als ook voor de mogelijke impact als een risico optreedt. Ten opzichte van 2021 zien we een aantal belangrijke ontwikkelingen:
De beschikbaarheid van materialen vormt een risico voor Stedin. Het niet tijdig voorhanden hebben van de benodigde materialen kan leiden tot vertragingen bij projecten. Vooralsnog lukt het Stedin om de benodigde materialen tijdig voor handen te hebben;
Door geopolitieke spanningen zijn de kosten van energie in 2022 gestegen en volatieler geworden. De kosten voor de netverliezen zijn in 2022 flink gestegen, maar door de inzet van maatregelen is het risico in enige mate gemitigeerd;
Met het overeenkomen van het afsprakenkader, eind 2022 met Alliander, Enexis en het Rijk, is de druk op het in stand houden van de ‘A’-categoriecreditrating bij S&P enigszins afgenomen;
Met het opschalen van onze wervingsafdeling, het vol inzetten op het opleiden van monteurs en het optimaliseren van het Strategisch Personeelsplan hebben we enerzijds steeds beter inzicht in de uitdaging die op ons afkomt en hebben we anderzijds steeds meer middelen tot onze beschikking om met deze uitdaging om te gaan.
De onderstaande matrix laat de voornaamste risico's zien uitgedrukt in de kans dat het risico zich voordoet en de mogelijke impact op Stedin. Veiligheid voor onze mensen en onze omgeving is een topprioriteit en dat zal altijd zo blijven.
Risico's
Hieronder geven we een toelichting op onze top 5 risico's.
Titel van risico: | 1 Cyberaanval met schade aan maatschappij en bedrijfsvoering |
|---|---|
Risicobereidheid | Mijdend |
Risico-inschatting | Top |
Omschrijving: De infrastructuur van Stedin is door de strategische positie en het maatschappelijk en economisch belang een aantrekkelijk doelwit voor cyberaanvallen. Daarom is cybersecurity wezenlijk voor de continuïteit van de activiteiten van Stedin. Door technologische ontwikkelingen en de steeds grotere afhankelijkheid van digitalisering neemt de kans op een cyberaanval verder toe. Een cyberaanval kan grote gevolgen hebben voor de dienstverlening van Stedin en van haar stakeholders. Vitale infrastructuur en daarmee de stabiliteit van het energienet kunnen in gevaar komen. | |
Oorzaken: Statelijke actoren: ruim gefinancierd en goed georganiseerd, al dan niet direct gerelateerd aan buitenlandse mogendheden, acteren vanuit politieke motieven / Hacktivisten (incl. terroristische organisaties): acteren vanuit politieke, sociale of andere activistische motieven. Doen vanwege hun ideologische motivatie gerichte aanvallen op Stedin vanwege haar maatschappelijke relevantie / Georganiseerde criminaliteit: opererend vanuit economische motieven. Maken gebruik van o.a. ransomware. Richten zich op persoonsgegevens of oneigenlijke financiële transacties / Medewerkers en leveranciers: hebben vanuit werkzaamheden vaak toegang tot het interne netwerk. Vanuit deze positie kunnen ze bedoeld of onbedoeld schade aanrichten / Onervaren hackers: gebruiken een op internet gepubliceerde code voor het uitvoeren van niet-geavanceerde aanvallen. Hier speelt onderlinge competitie en bijzondere interesse in het security-onderwerp een belangrijke rol. | |
Gevolgen: Discontinuïteit door uitval van (delen van) infrastructuur en verlies van controle over de levering van energie / Kwaliteit en efficiëntie van dienstverlening gaat omlaag en verlies van controle over eigen data en informatiesystemen / Een cyberaanval vertraagt de rol die Stedin in de energietransitie vervult / Verlies van controle over schakelapparatuur kan leiden tot ernstig persoonlijk letsel / Zeer hoge herstelkosten: financiële gevolgschade voor Stedin Groep en de maatschappij. | |
Hoe hebben we hierop ingezet: We werken aan integrale security die de gerelateerde vakgebieden verbindt. Aan de hand van meerdere internationaal erkende standaarden reduceert Stedin haar kwetsbaarheden voor dreigingen vanuit de buitenwereld; vanuit het oogpunt van preventie, tijdige detectie en de daaruit voortkomende actie. Stedin is aangewezen als 'aanbieder van essentiële diensten' onder de Wet beveiliging netwerk en informatiesystemen (Wbni), met het Agentschap Telecom als toezichthouder. Natuurlijk hebben wij ook te maken met incidenten. Gelukkig zijn deze incidenten klein in omvang en hebben ze niet geleid tot een verplichte Wbni-melding. In 2022 is de ISO27001 certificering uitgebreid tot het beveiligen van informatie in relatie tot het ontwikkelen, ontwerpen, bouwen, onderhouden, bewaken, monitoren en besturen van elektriciteit- en gasnetten, het transporteren van energie, met de daarvoor benodigde ondersteunende processen, systemen, applicaties en middelen. Stedin staat niet alleen bij het reduceren van de cybersecurityrisico’s. Met andere netbeheerders binnen Nederland en Europa werken we samen om de weerbaarheid van de energienetten te vergroten. Samen met diverse publieke en private organisaties delen we kennis en ervaring om onze strategische prioriteiten en doelen te realiseren. Mooi bijkomend effect is dat we hiermee ook een steentje bijdragen aan een digitaal veiliger Nederland. | |
Titel van risico: | 2Niet genoeg aansluit- en transportcapaciteit |
|---|---|
Risicobereidheid | Neutraal |
Risico-inschatting | Top |
Omschrijving: Op basis van klantvraagvoorspellingen plannen we de uitbreiding van onze elektriciteitsnetten. Als de klantvraag zich een stuk sneller ontwikkelt dan verwacht of de uitvoering veel langer duurt dan gepland, dan kan het gebeuren dat we onze netten niet tijdig hebben verzwaard. We kunnen onze klanten dan wel een aansluiting aanbieden, maar niet de benodigde transportcapaciteit. Daardoor voldoen we niet aan de klantwens. De klant moet dan zijn project aanpassen, uitstellen of annuleren. Ook loopt de realisatie van de klimaatdoelstellingen vertraging op als congestiemanagement niet mogelijk is. Als congestiemanagement wel mogelijk is, kan een deel van de klanten alsnog aangesloten worden. Maar dan moeten we wel congestiemanagement toepassen, wat ook kosten met zich meebrengt. | |
Oorzaken: Het realiseren van nieuwe infrastructuur kent lange doorlooptijden. De vergunningsprocedures voor ruimtelijke inpassing zijn (veel) langer dan de doorlooptijden van projecten van onze klanten. Ook speelt de maakbaarheid van de energietransitie voor ons een grote rol. Gekoppeld aan de flinke stijging van het aantal aanvragen voor aansluitingen heeft dit ertoe geleid dat grote gebieden in Nederland congestiegebied zijn geworden. Doordat congestie in ons gebied vooralsnog beperkt is, zijn ontwikkelaars zich meer gaan richten op ons verzorgingsgebied. | |
Gevolgen: Het uiteindelijke gevolg is dat we niet of niet tijdig kunnen voldoen aan de wens van de klant. Dit vraagt van de klant dat deze zijn project moet aanpassen, uitstellen of annuleren. Daarmee kan ook de realisatie van de klimaatdoelstellingen onder druk komen te staan wat kan leiden tot reputatieschade en mogelijke claims van projectontwikkelaars en anderen. | |
Hoe hebben we hierop ingezet: Van belang is een goed zicht te hebben op de te verwachten vraag van onze klanten naar netcapaciteit en aansluitingen. Zo zien we tijdig wanneer er knelpunten ontstaan in ons net, kunnen we de benodigde uitbreiding van ons net tijdig plannen en de knelpunten samen met de klant oplossen. We kijken bijvoorbeeld naar plaatsen in het net waar nog wel voldoende capaciteit beschikbaar is of waar we de capaciteitsvraag wat meer in de tijd kunnen spreiden. Ook maken we gebruik van verschillende technische oplossingen, zoals het inzetten van de storingsreserve en het omschakelen van vermogens om daar waar het knelt capaciteit vrij te spelen. Dat laatste doen we bijvoorbeeld door in gesprek te gaan met klanten die flexibiliteit willen aanbieden. In de Zuidplaspolder, waar tuinders met inzet van hun warmtekrachtkoppeling flexibiliteit bieden, hebben we de nodige ervaring kunnen opdoen. Met Regionale Energie Strategieën (RES) creëren we inzicht in de beschikbare netcapaciteit, inclusief de geplande netverzwaringen voor onze RES-partners. Met onze kansenkaarten tonen we onze klanten en stakeholders waar nieuwe initiatieven het meest kansrijk zijn om gerealiseerd te worden. Dit levert overheden duidelijkheid over de haalbaarheid van de gestelde RES-ambities. Ook in de komende jaren blijft Stedin investeren in het transparant maken van beschikbare en geplande netcapaciteit. De doorlooptijden van nieuwe infrastructuur proberen we daarnaast te verkorten door de ruimtelijke inpassing van onze nieuwe netten te versnellen. Hiervoor spreken we vroegtijdig met onze stakeholders. Ook voeren we samen met collega-netbeheerders een actieve lobby voor het verruimen van aansluitmogelijkheden. Dit heeft onder meer geleid tot het zogenoemde opknipverbod en cable pooling. Ook is de aangepaste congestiemanagementcode van kracht geworden, waardoor netbeheerders meer klanten kunnen aansluiten. | |
Meer over de impact van dit risico is te lezen in het hoofdstuk Stakeholderdialoog en omgeving en Investeren in infrastructuur. | |
Titel van risico: | 3Materiaalbeschikbaarheid |
|---|---|
Risicobereidheid | Neutraal |
Risico-inschatting | Top |
Omschrijving: Bij materiaaltekorten kan het gebeuren dat we netaanpassingen vertraagd kunnen uitvoeren, waardoor we een beperkende factor zijn in de energietransitie. Het belangrijkste doel is het verder verstevigen van leveranciersrelaties voor zowel diensten als materialen zodat de beschikbaarheid van materialen is geborgd. | |
Oorzaken : In de afgelopen jaren is vraag en aanbod op de leveranciersmarkt wereldwijd meermaals verstoord (onder andere door Covid-19, de oorlog in Oekraïne en de spanningen tussen China en Taiwan). Geopolitieke ontwikkelingen in 2022 hebben geleid tot bijzondere externe omstandigheden op de leveranciers- en materiaalmarkten. Onzekerheid over beschikbaarheid en prijs wereldwijd van productie, transport en grondstoffen (op Tier 2 en Tier 3 niveau) bij onze leveranciers en inflatie leidden tot een hogere onzekerheid over de beschikbaarheid van materialen. Ook nu de wereldleveranciersmarkt haar uitdagingen kent, wil Stedin in de komende jaren het uit te voeren werk juist fors uitbreiden om de infrastructuur voor de energietransitie aan te leggen. | |
Gevolgen : Als de beschikbaarheid van materialen onder druk komt te staan, kunnen de prijzen van materialen (fors) stijgen en kan de totale uitvoering van het werk van Stedin duurder worden. Ook kan de planning van het uitvoeren van het werk onder druk komen te staan. | |
Hoe hebben we hierop ingezet: We hebben drie mitigerende maatregelen ingevoerd. De meest relevante preventieve maatregelen zijn: (1) het datagedreven opzetten van een verbeterde vraagvoorspelling voor 2023 en het periodiek actualiseren hiervan zodat we eerder materialen kunnen bestellen, (2) het bepalen en herijken van de optimale voorraad en (3) het meten en verbeteren van de leveranciersperformance. | |
Titel van risico: | 4Beschikbaarheid en kwaliteit van data niet op orde | |
|---|---|---|
Risicobereidheid | Mijdend | |
Risico-inschatting | Top | |
Omschrijving: Als gevolg van historisch databeleid van Stedin in combinatie met een door de omgeving toenemende vraag naar onze data, bestaat het risico dat de beschikbaarheid en kwaliteit van de data onvoldoende is. Data kan dan niet als asset worden ingezet en hierdoor kan stuur- en assetinformatie op een ontoereikend niveau komen. Hierdoor kan de veiligheid van onze bedrijfsvoering in het geding komen en kunnen we onze strategische doelen niet behalen. | ||
Oorzaken: Historisch databeleid / Lagere prioriteit voor databeheer binnen Stedin / Klanten vragen meer data. | ||
Gevolgen: Inefficiëntie in het proces / Data niet als asset kunnen inzetten / Stuurinformatie van ontoereikend niveau / Niet behalen van verbetering en niet continu kunnen verbeteren / Decentraal, lokaal oplossen van datakwaliteit (hetgeen inefficiënt en niet toekomstvast is) / Datagedreven netbeheer niet haalbaar. | ||
Hoe hebben we hierop ingezet: We verbeteren de asset datakwaliteit door meerdere dataverbeterprojecten uit te voeren. Deze projecten staan in het strategisch investeringsplan. Dit jaar hebben we het schouwen en daarmee het op orde brengen van de data van 22.000 middenspanningsruimtes afgerond. We schouwden dit jaar een groot deel van onze laagspanningskasten; het restant doen we in 2023. We zijn nieuwe projecten gestart om de data van openbare verlichting op orde te brengen, vooral rond aanrakingsveiligheid en laagspanning in het verzorgingsgebied Zeeland. Dit is vanwege een geplande data-integratie. Deze dataverbeteringen zijn randvoorwaardelijk om de assetdata optimaal te kunnen benutten. Naast het verbeteren van de datakwaliteit van onze assets in projecten, zetten we ook in op een verbeterslag van nieuw vast te leggen data in de bedrijfsvoering. Met de keteninrichting is de operatiebedrijfsvoering daar ook meer op gericht. Met name revisieverwerking (vastleggen van netaanpassingen) wordt sterk verbeterd. Met een nieuw geografisch informatiesysteem (GIS) en Mobile Workforce (GIS applicatie voor monteurs) die eind 2023-begin 2024 worden geïmplementeerd, zetten we weer een flinke stap voorwaarts. Daarnaast is ook gewerkt aan het verkrijgen van data uit ontwikkelingen bij onze klanten, zoals woningbouwcorporaties, gemeenten en opwekkers van elektriciteit. Voor de woningbouwprognoses kijken we bijvoorbeeld naar de daadwerkelijke realisatie, de afgegeven vergunningen en langetermijnprognoses vanuit de verschillende perspectieven. Zo zijn we in staat om steeds betere inschattingen te maken. Ook uit klantvragen naar meer capaciteit halen we waardevolle data. Door de data te benutten, krijgen we steeds meer inzicht in onze netten. Resultaat hiervan is onder meer een congestiemanagement-dashboard. Ook hebben we meerdere modellen ontwikkeld die op basis van data inzicht geven in de toekomstige netcapaciteit en -kwaliteit. Dit maakt het mogelijk om gerichter te investeren. Hieruit volgen ook de noodzakelijke dataverbeteringen die nodig zijn voor een nog betrouwbaarder resultaat. | ||
Meer over de impact van dit risico is te lezen in Slimme netten, datatechnologie en innovatie. | ||
Titel van risico: | 5Gasinvesteringen lastig te plannen |
|---|---|
Risicobereidheid | Neutraal |
Risico-inschatting | Top |
Omschrijving: Als gevolg van het niet optimaal kunnen plannen van de energietransitie en beperkte ruimte in de ondergrond bestaat het risico dat gasinvesteringen worden onderschat waardoor investeringen in gasinfrastructuur hoger kunnen zijn dan geraamd. | |
Oorzaken : Niet optimaal kunnen plannen van de energietransitie / Ruimte in de ondergrond is beperkt. | |
Gevolgen : Hogere investeringen en kosten dan geraamd in het Strategisch Investeringsplan. | |
Hoe hebben we hierop ingezet: Actieve lobby binnen Netbeheer Nederland om de impact van wetgeving vanuit Brussel inzake methaanemissies te minimaliseren (initiële impact 20-voudig werkpakket) / Mastervisie Gas opgesteld waarbij op basis van ontwikkelingen een visie wordt vormgegeven en welke interventies nodig gaan zijn / Aanleg warmtenetten (en mogelijk overige infra) raakt onze gasinfra waardoor we onze gasnetten moeten verleggen danwel vervangen. Inzichtelijk gemaakt waar dit zou kunnen spelen en waar we dit mogelijk kunnen beïnvloeden, met name gericht op gemeenten / Strengere eisen door gemeenten resulteren in hogere kosten voor aanleg gasinfra door treffen maatregelen, actief gesprek met gemeenten in deze, met name gemeente Utrecht / Door in te zetten op innovaties als invoeden groen gas en waterstof inventariseren we waar/hoe het gasnet hergebruikt kan worden en ook na 2050 nodig gaat zijn. | |
